________________
પાવાદ પ્રતિ આરામજનો ઉકેલ
દીકરાની અપેક્ષાએ બાપ છે. તેમ તેના અપેક્ષિત વિરુદ્ધ ધર્મોનો સમાવેશ કરી શકે છે તે સત્ય છે, પરંતુ તેથી એમ સમજવાનું નથી કે તે વસ્તુ તેનાથી વિરુદ્ધ સ્વભાવવાળી બીજી વસ્તુને પોતાનામાં સમાવે છે. આથી સ્યાદ્વાદીને “ટાઢાને ઊનું ને ઊનામાં ટાઢું કહી” આક્ષેપ કરે છે તે સત્યથી વેગળો છે.
વળી વસ્તુમાત્ર સ્વ સ્વભાવે સતુ છે અને પર સ્વભાવે અસતુ છે. તે પર સ્વભાવવાળી સત્ વસ્તુને પોતાના સમાં કેવી રીતે મેળવી શકે? તે બુદ્ધિમાં પણ બેસે એવી વાત નથી. ૐ શાંતિઃ
પ્રસિદ્ધ પ્રૉફેસર હર્બટ સ્પેન્સર પણ કહે છેઃ “આકૃતિ ફરે છે, વસ્તુ નહીં.” આ વાત ત્રિપદીના સિદ્ધાંતને પુષ્ટિ આપે છે.
