________________
નાયબર્શન.
પાકિસ્તાન, બ્રહ્મદેશ આદિનાં જુદા જુદાં ચલણ છે તે લેવાનાં નથી, પરંતુ ભારત સરકારનું ચલણ લેવાનું છે. -
૪. જુસૂત્ર નયે - આ નય વર્તમાનગ્રાહી છે. તે ભૂત અને ભવિષ્યને માનતો નથી. તેથી આપણી યા બીજી સરકારે ભૂતકાળમાં બહાર પાડેલ ચલણ સ્વીકારતો નથી, પરંતુ અત્યારે જે નોટોનું અને રૂપીઆનું ચલણ ચાલે છે તે જ સ્વીકારે છે.
પ.શબ્દ નયે - આ નયમાં સમાનાર્થક શબ્દો આવે છે. synonyms. જેથી આ નયના આધારે આપણે અત્યારે જે જ્યોર્જના, ઍડવર્ડના, રાણીના અને આપણા અન્ય ચિહ્નના સિક્કા ચાલે તે લેવાના છે; કારણ કે આપણે રૂપીઆ નાણું જોઈએ છીએ. નોટોનું ચલણ જોઈતું નથી.
૬. સમભિરૂઢનયે-આનય વ્યુત્પત્તિવાચક છે. તે દરેક જુદા જુદા પર્યાયને માનનાર છે. આપણે પણ આપણા રાજ્યચિહ્નવાળો રૂપીઓ જોઈએ છીએ તે લેવાનો છે. બીજા સિક્કાના રૂપીઆની આ નય દરકાર કરતો નથી.
૭. એવંભૂત નયે - આ નવ વસ્તુ વસ્તુ પ્રમાણે યથાર્થ હોય અને જ્યારે ક્રિયા પણ બરોબર કરતી હોય તો જ વસ્તુ માને; તે સિવાય નહીં. તેવી રીતે આપણા રાજ્યચિહ્નવાળા રૂપીઆને આપણે પસંદ કર્યો. તે નકલી હોય ને બજારમાં ચાલતો ના હોય, તેમને કાનસવાળો હોય અને તેનાં ઓછાં દામ ઉપજતાં હોય તો તે આ નય સ્વીકારતો નથી. આ નય તો બજારમાં તેનાં પૂરા દામ એટલે સોળ આના મળતા હોય તો જ સ્વીકારે છે. નહીં તો નહીં.
નોટઃ- આ ઉપરથી જોઈ શકાશે કે ઉત્તરોત્તર દરેકનયનું ક્ષેત્ર એકબીજાથી સૂક્ષ્મ છે. કોઈ પણ પદાર્થને આ સાતે નવો લગાડવાથી તેનું પૂર્ણ સ્વરૂપ પામી શકાય છે. જે વાણી પણ સંપૂક્ત નયે સિદ્ધ છે તે જ યથાર્થ અને પ્રમાણ-વાણી છે. આ સાતે નયો એકબીજાને અપેક્ષીને રહેલા છે, કોઈ સ્વતંત્ર નથી. સાતેના સહકારથી સમગ્ર યા તો સમૂહસત્ય સમાય છે.
જેવી રીતે નામ, સર્વનામ, વિશેષણ, ક્રિયાપદ અને અવ્યવમાં સમગ્ર વ્યાકરણશાસ્ત્ર સમાય છે તેવી જ રીતે આ શબ્દમીમાંસાશાસ્ત્ર છે, જેના જ્ઞાનીઓએ સમગ્ર શબ્દસૃષ્ટિના સામાન્યથી સાતસ્ત્રકાર રચ્યા છે. જેની અંદર તમામ દર્શનોનો સમાવેશ થાય છે. દાખલા તરીકે -ન્યાય અને વૈશેષિક દર્શન નૈગમનયનું જ ગ્રહણ કરે છે, વેદાંત અને સાંખ્ય સંગ્રહ નયને સ્વીકારે છે, ચાર્વાક દર્શન કેવળ વ્યવહારને જ સ્વીકારે છે, બૌદ્ધ દર્શન ઋજુસૂત્ર નયને સ્વીકારે છે, જયારે વૈયાકરણીઓ શબ્દ સમભિરૂઢ સ્વીકારે છે અને જૈન દર્શન આ સાતેનો સ્વીકાર કરે છે.
આ નયો વડે જગતના કઠિનમાં કઠિન પ્રશ્નોના પણ ઉત્તરો મેળવી શકાય છે. નયને કેટલાક ન્યાય કહે છે, આથી નયજ્ઞાન-ન્યાયજ્ઞાન કે અપેક્ષાજ્ઞાન છે અને - શાન એ જ સમગ્ર ભૂમંડળોના તત્ત્વજ્ઞોના કથનનો સાર છે અને આથી જ કહ્યું છે કે -
