________________
લેકનું સ્વરૂપ
૧ પ્ર. લેકની મૂળ સ્થિતિ-સ્વરૂપ કેવું છે ? ઉ સર્વજ્ઞ ભગવાને કહ્યું છે કે અનંતાનંત સર્વ તરફનું આકાશ પિતે પિતાને આધારે રહેલું છે, તે આ કાકાશની બરાબર મધ્યમાં આ લેક રહ્યો છે, અને તે ત્રણે કાળે-આદિ, મધ્ય અને અંતમાં એ રૂપે રહેવાને છે. અર્થાત આલોકાકાશમાં એલું આકાશદ્રવ્ય છે. તેની વચ્ચે પુરુષાકારે લેક આવેલો છે. તે છ દ્રવ્યથી યુક્ત છે. લેકિને મધ્યભાગ અસંખ્યાતા દ્વીપ સમુદ્રોથી યુક્ત એક રાજુ પ્રમાણ છે. તે મધ્યક કહેવાય છે. તેમાં મનુષ્ય તિર્યંચ અને વ્યંતરોના આવાસ છે. વચમાં મેરુ પર્વત છે. ત્યાંથી અઢી. દ્વીપ સુધી જ મનુષ્યને નિવાસ છે. આ મધ્યલોકની ઉપર નીચે સાત રાજુ પ્રમાણુ વિસ્તાર છે. તેમાં ઉર્વલકની પહોળાઈ એક રાજુથી વધીને વચમાં પાંચ રાજુ પ્રમાણ થાય છે અને પછી ઘટીને છેવટે એક રાજુ પ્રમાણ રહે છે. ત્યાં સિદ્ધ શિલા આવેલી છે. તેની ઉપર મુક્ત છ સાદિ અનંતકાળ સુધી સ્થિરતા કરે છે. અધલકની પહોળાઈ એક રાજુથી વધીને છેવટે સાત રાજુ પ્રમાણ થાય છે. ઉર્વ લેકમાં વૈમાનિક દેવનાં વિમાનની રચના છે, મધ્યલેકમાં જ્યોતિષ્ક દેવનાં વિમાનની રચના છે, અને અલકમાં નરની ભૂમિઓની રચના આવેલી છે. આવું લેકનું વિરાટ સ્વરૂપ જે સર્વજ્ઞ ભગવાને જેયું ને વર્ણવ્યું તે સંક્ષેપથી પુરુષાકારે હેવાનું શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે. એક રાજુ અસંખ્યાતા દ્વીપ સમુદ્ર પ્રમાણ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
