________________
સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ ભાગ-૨ / દ્વિતીય કાંડ | ગાથા-૩૨-૩૩
૧૨૧
ગાથાર્થ :
આ રીતે પ્રથમ અને બીજા કાંડમાં અત્યાર સુધી વર્ણન કર્યું એ રીતે, જિનપ્રાપ્તભાવોને ભાવથી શ્રદ્ધા કરનાર પુરુષના અભિનિબોધમાં ‘દર્શન' શબ્દ યુક્ત થાય છે. ર૩રા ટીકા :
एवमनन्तरोक्तविधिना जिनप्रज्ञप्तान् भावान् (भावतः) श्रद्दधानस्य पुरुषस्य यदाभिनिबोधिकं ज्ञानं तदेव सम्यग्दर्शनम् विशिष्टावबोधरूपाया रुचेः सम्यग्दर्शनशब्दवाच्यत्वादिति भावः ભાર/રૂરી ટીકાર્ચ -
વમનન્તરોવિધિના .. માવ: ૫ આ રીતે અનંતર કહેલી વિધિથી=પ્રથમ અને બીજા કાંડમાં વર્ણન કર્યું એ પ્રકારની વિધિથી જિતપ્રજ્ઞપ્તભાવોને (ભાવથી) શ્રદ્ધા કરનાર પુરુષને જે આભિતિબોધિક જ્ઞાન છે તે જ સમ્યગ્દર્શન છે; કેમ કે વિશિષ્ટ અવબોધરૂપ રુચિનું સમ્યગ્દર્શન' શબ્દ વાચ્યપણું છે એ પ્રકારનો ભાવ છે. ૨/૩૨ાા ભાવાર્થ
ગ્રંથકારશ્રીએ પ્રથમ અને બીજા કાંડમાં અત્યાર સુધી જે દ્રવ્ય-પર્યાયનું સ્વરૂપ, કર્મબંધની વ્યવસ્થા અને પાંચ જ્ઞાનોનું સ્વરૂપ બતાવ્યું, તે જિનપ્રજ્ઞપ્ત ભાવો છે. તે ભાવો તે પ્રકારે જ જેને રુચે છે તે મહાત્મા તે ભાવોનો યથાર્થબોધ કરીને સ્વશક્તિ અનુસાર પોતાના હિતપ્રાપ્તિને અનુકૂળ સંસાર ઉચ્છેદમાં અવશ્ય યત્ન કરે છે. તેથી તેવા રુચિવાળા પુરુષનું જે પ્રસ્તુત ગ્રંથથી પરિસ્કૃત થયેલું મતિજ્ઞાન છે તે જ સમ્યગ્દર્શન છે; કેમ કે વિશિષ્ટ અવબોધરૂપ રુચિ જ “સમ્યગ્દર્શન' શબ્દથી વાચ્ય છે. તેથી ભગવાને કહેલા પદાર્થો પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં બતાવ્યા છે તેમ જ છે. તેવી સ્થિર રુચિના બળથી જે હિતાનુકૂળ પ્રવૃત્તિનું કારણ એવો જ બોધ છે તે સમ્યગ્દર્શન છે. ll૨/૩૨ાા અવતારણિકા :
ननु यदि सम्यग्ज्ञाने सम्यग्दर्शनं नियमेन दर्शनेऽपि रुचिलक्षणे सम्यग्ज्ञानं किमिति न स्यात् ? न, एकान्तरुचावपि सम्यग्ज्ञानप्रसक्तेरित्याह - અવતરણિકાર્ય :
નનુ'થી શંકા કરે છે – જો સમ્યજ્ઞાનમાં નિયમથી સમ્યગ્દર્શન છે. તો રુચિરૂપ દર્શનમાં પણ સમ્યજ્ઞાન કેમ ન થાય ? અર્થાત્ થવું જોઈએ. તેને ગ્રંથકારશ્રી કહે છે, “નહીં; કેમ કે એકાંત રુચિમાં પણ સમ્યજ્ઞાનથી પ્રસક્તિ છે એ પ્રમાણે (ગાથામાં) કહે છે –
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
