________________
સહજાનંદ સ્વામીનું જીવનચરિત્ર મહેલ બાંધવો છે, તે માટે મેં તો બે ઈંટો જ ભેગી રાખી હતી. એ મહેલ બાંધનારો હવે આવી પહોંચ્યો છે. હું તો ડુગડુગી બજાવનારો છું. ખરો રમનાર નટ તો પાછળ ચાલ્યો આવે છે. તે આજે આવ્યો છે. હવે તેની રમત તમને આનંદ આપશે.'' રામાનંદ સ્વામી અને નીલકંઠનું મિલન અપૂર્વ હતું. સંવત ૧૮૫૭ના કારતક સુદ અગિયારસે નીલકંઠે રામાનંદ સ્વામીના હસ્તે ઉદ્ધવ સંપ્રદાયની મહાદીક્ષા પિપલાણામાં ગ્રહણ કરી.
રામાનંદ સ્વામીએ નીલકંઠનાં સહજાનંદ અને નારાયણ મુનિ એવાં બે નામ પાડ્યાં. સહજાનંદ નામ યોગ્ય હતું. કારણ કે તેઓ પોતાના પરિચયમાં આવનાર વ્યક્તિઓને સ્વાભાવિક રીતે આનંદ ઉપજાવતા. ત્યાર બાદ રામાનંદ સ્વામી સહજાનંદને આધ્યાત્મિક સાધનામાં સાથે રાખવા લાગ્યા. રામાનંદ સ્વામી પછી સહજાનંદ સ્વામી ઉદ્ધવ સંપ્રદાયની ગાદીના આચાર્ય બન્યા. રામાનંદ સ્વામીએ સહજાનંદને ધર્મધુરા સોંપી. રામાનંદ સ્વામીનો જન્મ જન્માષ્ટમીના દિવસે થયો હતો, જ્યારે સહજાનંદ સ્વામીનો જન્મ રામનવમીના દિવસે થયો હતો. બનેનાં માતાપિતા અયોધ્યા નજીકનાં રહેવાસી અને બ્રાહ્મણ કુળમાં જન્મ્યાં હતાં. બંનેનો ઉછેર ભક્તિવાળા વાતાવરણમાં થયેલો. બંને ઈશ્વરની શોધ કરવા બાળપણથી નીકળી પડેલા. રામાનંદ સ્વામીના ગુરુનું નામ આત્માનંદ હતું. સહજાનંદ સ્વામીના ગુરુનું નામ રામાનંદ સ્વામી હતું. બંનેએ ગુરુ કરતાં ચેલા ચડે એ કહેવત સાચી પાડી. બંનેનું વ્યક્તિત્વ અનોખું હતું. છતાં બંનેમાં એકતાનો અતૂટ દોર સમાન રીતે જોવા મળતો. બંને ગુરુની શોધમાં ફરતા સૌરાષ્ટ્રમાં આવ્યા હતા.
