________________
૨. સહજાનંદ સ્વામીના ઉપદેશો
૧. ઉપદેશવિશિષ્ટતા સ્વામી સહજાનંદે વક્તાની શુદ્ધિ પર ભાર મૂક્યો છે. જે કોઈ વક્તા કામ, ક્રોધ, લોભ, માયા વગેરે અંદરના શત્રુઓથી દગ્ધ થઈ વર્તતા હોય, તેના મોઢામાંથી ગીતા, ભાગવત વગેરે સગ્રંથ સાંભળે, તેણે કરીને કોઈનું કલ્યાણ થતું નથી. પરંતુ ખરાબ થાય
એમના ઉપદેશો સમાજના નીચલા થરના લોકોને પણ સ્પર્શી શકે છે. મધ્યમ તેમ જ ઉચ્ચ વર્ગને પણ સદ્વિચાર અને સદ્વર્તન કરતા કરી મૂકે છે. વેદ, વેદાંત, સાંખ્યયોગ વગેરે આધ્યાત્મિક પુસ્તકોનો સાર સરળ, સ્પષ્ટ, ટૂંકી, અર્થગંભીર અને લગભોગ્ય વાણીમાં ઉતારી આબાલવૃદ્ધ સર્વ સહેલાઈથી સમજી શકે તેવી રીતે જ જનતા સમક્ષ મૂકી પોતે ઉપદેશ-પ્રવાહ વહેવડાવ્યો છે. એમણે સત્સંગમાં કહેલી વાતો મનુષ્યને મનોવાંછિત ફળને દેનારી છે.
એમણે પાત્રતા અને અધિકારભેદનો વિચાર દૃષ્ટિ આગળ રાખીને ઉપદેશનો લાભ મુમુક્ષુઓને આપેલો છે. બાળકને દવા આપવી હોય ત્યારે પહેલાં તેને પ્રિય એવી સ્વાદિષ્ટ વસ્તુઓ આપી પછી દવા આપવામાં આવે છે તેમાં મુખ્ય હેતુઓ સ્વાદિષ્ટ વસ્તુઓ આપવાનો નથી. પરંતુ દવા આપી રોગની શાંતિ કરવાનું મુખ્ય ધ્યેય છે. તેવી રીતે આ દુનિયામાં જુદી જુદી રુચિવાળા માણસો હોય તે બધાનું હિત થાય તેવી રીતે અધિકારભેદથી પાત્રતા પ્રમાણે શાસ્ત્રકારો તથા મહાન પુરુષો
