________________
૫૫
વૈરાગ્ય ભગવાનનો ભક્ત સદા જાણે છે કે ભગવાન વિના બીજે કોઈ જગતને કર્તા છે જ નહીં. ભગવાન વિના સૂકું પાંદડું પણ ફરવાને સમર્થ નથી. ભગવાનનો દઢ આશ્રય જેને હોય તેને મહાપ્રલય જેવું દુઃખ આવી પડે, તોપણ તે દુઃખથી રક્ષણ કરનારો ભગવાન વિના બીજાને ન જાણે. “ઉપાસના' તથા “ધ્યાન' સિવાય આત્મદર્શન કે બ્રહ્મદર્શન થાય જ નહીં એવો એમનો સિદ્ધાંત. ભગવાનનું ધ્યાનભજન કરવું તે સાચા ઉપાસકનું લક્ષણ છે. ““જીવ, માયા ને ઈશ્વર'' એ ત્રણેના સ્વરૂપને રૂડી રીતે જાણવું તેને જ્ઞાન કહીએ. પરમાત્મા એક જ છે. પરમાત્માને ભજી જીવ પરમાત્માના સાધર્યને પામે છે. પરમાત્મા જેવા થવા કોઈ સમર્થ નથી. સર્વ ક્રિયાના પ્રવર્તાવનાર અને સર્વના સ્વામી એક જ ભગવાન છે.
૯. વિરાગ્ય
શ્રીકૃષ્ણ ભગવાન વિના અન્ય પદાર્થમાં પ્રીતિ નહીં તે વૈરાગ્ય જાણવો. વૈરાગ્ય પણ જ્ઞાનમુક્ત હોવો જોઈએ. આત્માપરમાત્માના જ્ઞાનમાંથી જે વૈરાગ્ય ઊપજે તે વૈરાગ્ય ખરો.
ત્યાગ ન ટકે રે વૈરાગ્ય વિના.' જે ભગવાનને ભજે તેણે દૃઢ વૈરાગ્ય અને આત્મનિષ્ઠા રાખવાં જોઈએ. વૈરાગ્ય કરતાં પણ પરમેશ્વરે બાંધેલા નિયમોમાં રહેવાથી પંચવિષય સહેલાઈથી જિતાય છે. ભગવાનમાં હેત થઈ જાય તો વૈરાગ્ય એની મેળે જ આવે છે. જેણે સર્વ ઈન્દ્રિયોને જીતીને વશ કરી હોય તેને જ વૈરાગ્યવાન ને ધર્મવાળો જાણવો.
