Book Title: Raichandra Jain Shastra Mala Panchastikaya Samay Sara
Author(s): 
Publisher: ZZZ Unknown

View full book text
Previous | Next

Page 69
________________ श्रीपञ्चास्तिकायसमयसारः । आगे आकाशके गतिस्थितिका कारण गुण नहीं सो संक्षेपसे बताते हैं । तमा धम्माधम्मा गमणहिदि कारणाणि णागासं । इदि जिणवरेहिं भणिदं लोगसहावं सुणताणं ॥ १५ ॥ संस्कृतछाया. तस्माद्धाधौं गमनस्थितिकारणे नाकाशं । इति जिनवरैः भणितं लोकस्वभावं शृण्वन्ताम् ॥ ९५ ।। पदार्थ-[तस्मात् तिसकारणसें [धमाधम्र्मों ] धर्म अधर्म द्रव्य [गमनस्थितिकारणे] गमन और स्थितिको निमित्त कारण हैं [आकाशं ] आकाश गमनस्थितिको कारण [न] नहीं है [इति] इसप्रकार [जिनवरैः] जिनेश्वर वीतराग सर्वज्ञने [लोकखभावं] लोकके स्वभावको [शृण्वतां] सुननेवाले जो जीव हैं तिनको [भणितं कहा है। आगे धर्म अधर्म आकाश ये तीनों ही द्रव्य एक क्षेत्रावगाहकर एक है परन्तु निजस्वरूपसे तीनों पृथक् पृथक् हैं ऐसा कहते हैं । धम्माधम्मागासा अपुधभूदा समाणपरिमाणा। पुधगुवलडिविसेसा करंति एगत्तमत्तत्तं ॥ ९६ ॥ संस्कृतछाया. धर्माधर्माकाशान्यपृथग्भूतानि समानपरिमाणानि । . पृथगुपलब्धिविशेषाणि कुर्वन्त्येकत्वमन्यत्वं ॥ ९६ ॥ पदार्थ-[धर्माधर्माकाशानि] धर्म अधर्म और लोकाकाश ये तीन द्रव्य व्यवहार नयकी अपेक्षा [अपृथग्भूतानि ] एक क्षेत्रावगाही हैं अर्थात् जहां आकाश है तहां ही धर्म अधर्म ये दोनों द्रव्य हैं । कैसे हैं ये तीनो द्रव्य ? [समानपरिमाणानि] बराबर हैं असंख्यात प्रदेश जिनके ऐसे हैं । फिर कैसे हैं? [पृथगुपलब्धविशेषाणि] निश्चयनयकी अपेक्षा भिन्नभिन्न पाये जाते हैं भेद जिनके ऐसे हैं अर्थात् निज स्वभावसे टंकोत्कीर्ण अपनी जुदी जुदी सत्ता लियेहुये हैं अत एव ये तीनों ही द्रव्य [एकत्वं] व्यवहारनयकी अपेक्षा एकक्षेत्रावगाही हैं इस कारण एकभावको और [अन्यत्वं] निश्चयनयकी अपेक्षा ये तीनो अपनी जुदी २ सत्ताके द्वारा भेदभावको [कुर्वन्ति] करते हैं । इसप्रकार इन तीनों द्रव्योंके व्यवहार निश्चय नयसे अनेक विलाश जानने । ___ यह आकाशद्रव्यास्तिकायका व्याख्यान पूर्ण हुवा. आगे द्रव्योंके मूर्त्तत्व अमूर्तत्व चेतनत्व अचेतनत्व इसप्रकार चार भाव दिखाते हैं. आगासकालजीवा धम्माधम्मा य मुत्तिपरिहीणा। मुत्तं पुग्गलद्व्वं जीवो खलु चेदो तेसु ॥ ९७॥

Loading...

Page Navigation
1 ... 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157