Book Title: Mahavagga Tika
Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

View full book text
Previous | Next

Page 313
________________ २८८ दीघनिकाये महावग्गटीका (९.३८०-३८०) नित्थुनन्तो । वेगसन्धारणे हि अतिमहन्तं दुक्खं उप्पज्जतीति अझम्पि विकारं उप्पादेय्य, तेन थेरो अपरापरं परिवत्तति। वीरियसमथं योजत्वाति अधिवासनवीरियस्स अधिमत्तत्ता तस्स हापनवसेन समाधिना समरसतापादनेन वीरियसमथं योजेत्वा । सह पटिसम्भिदाहीति लोकुत्तरपटिसम्भिदाहि सह । अरियमग्गक्खणे हि पटिसम्भिदानं असम्मोहवसेन अधिगमो, अत्थपटिसम्भिदाय पन आरम्मणकरणवसेनपि । लोकियानम्पि वा सति उप्पत्तिकाले तत्थ समत्थतं सन्धायाह "सह पटिसम्भिदाही"ति। समसीसीति वारसमसीसी हुत्वा, पच्चवेक्खणवारस्स अनन्तरवारे परिनिब्बायीति अत्थो । यथा च सुखं, एवं दुक्खन्ति यथा “सुखं को वेदयती''तिआदिना सम्पजानवेदियनं सन्धाय वुत्तं, एवं दुक्खम्पि । तत्थ दुक्खयतीति दुक्खा, सम्पयुत्तधम्मे, कायञ्च पीळेति विबाधतीति अत्थो । दु वा खादति, खनति कायिकं, चेतसिकञ्च सातन्ति दुक्खा। "दुक्करं ओकासदानं एतिस्साति दुक्खा"ति अपरे । अरूपकम्मट्ठानन्ति अरूपपरिग्गहं, अरूपधम्ममुखेन विपस्सनाभिनिवेसनन्ति अत्थो । न पाकटं होति फस्सस्स, चित्तस्स च अविभूताकारत्ता। तेनाह “अन्धकारं विय खायती"ति । “न पाकटं होती"ति च इदं तादिसे पुग्गले सन्धाय वुत्तं, तेसं आदितो वेदनाव विभूततरा हुत्वा उपट्टाति । एवज्हि यं वुत्तं सक्कपञ्हवण्णना दीसु “फस्सो पाकटो होति, विज्ञाणं पाकटं होती"ति, (दी० नि० अट्ठ० २.३५९) तं अविरोधितं होति । वेदनावसेन कथियमानं कम्मट्ठानं पाकटं होतीति योजना । "वेदनानं उप्पत्तिपाकटताया"ति च इदं सुखदुक्खवेदनानं वसेन वुत्तं । तासहि पवत्ति ओळारिका, न इतराय । तदुभयग्गहणमुखेन वा गहेतब्बत्ता इतरायपि पवत्ति विज्ञेनं पाकटा एवाति "वेदनान"न्ति अविसेसग्गहणं दट्ठब्बं । सक्कपहे वुत्तनयेनेव वेदितब्बो, तस्मा तत्थ वत्तब्बो अत्थविसेसो तत्थ लीनत्थप्पकासनियं वुत्तनयेनेव गहेतब्बो । पुब्बे “वत्थु आरम्मणं कत्वा वेदनाव वेदयती"ति वेदनाय आरम्मणाधीनवुत्तिताय च अनत्तताय च पजाननं वुत्तं, इदानि तस्सा अनिच्चतादिपजाननं दस्सेन्तो “अयं अपरोपि पजाननपरियायो"ति आह | यथा एकस्मिं खणे चित्तद्वयस्स असम्भवो एकज्झं अनेकन्तपच्चयाभावतो, एवं वेदनाद्वयस्स विसिट्ठारम्मणवुत्तितो चाति आह "सुखवेदनाक्खणे दुक्खाय वेदनाय अभावतो"ति । निदस्सनमत्तञ्चेतं तदा उपेक्खावेदनायपि अभावतो, तेन सुखवेदनाक्खणे भूतपुब्बानं इतरवेदनानं हुत्वाअभावपजाननेन सुखवेदनायपि हुत्वा अभावो आतो एव होतीति तस्सा पाकटभावमेव दस्सेन्तो "इमिस्सा 288 Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410