Book Title: Mahavagga Tika
Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
View full book text
________________
३१२
दीघनिकाये महावग्गटीका
(९.३९०-३९२)
३९०. चवनमेव चवनता, चवन्तस्स वा आकारो ता-सद्देन वुत्तो। खन्धा भिज्जन्तीति एकभवपरियापन्नस्स खन्धसन्तानस्स परियोसानभूता खन्धा भिज्जन्ति, तेनेव भेदेन निरोधनं अदस्सनं गच्छन्ति, तस्मा भेदो अन्तरधानं मरणं । मच्चुमरणन्ति मच्चुसवातं एकभवपरियापन्नजीवितिन्द्रियुपच्छेदभूतं मरणं। तेनाह "न खणिकमरण"न्ति । “मच्चू मरण"न्ति समासं अकत्वा यो “मच्चू"ति वुच्चति भेदो, यञ्च मरणं पाणचागो, इदं वुच्चति मरणन्ति विसु सम्बन्धो न न युज्जति । कालकिरियाति मरणकालो, अनतिक्कमनीयत्ता विसेसेन “कालो"ति वुत्तोति तस्स किरिया, अत्थतो चुतिखन्धानं भेदप्पत्तियेव, कालस्स वा अन्तकस्स किरियाति या लोके वुच्चति, सा चुति, मरणन्ति अत्थो । अयं सब्बापि सम्मुतिकथाव “यं तेसं तेसं सत्तान''न्तिआदिना सत्तवसेन वुत्तत्ता । अयं परमत्थकथा परमत्थतो लब्भमानानं रुप्पनादिसभावानं धम्मानं विनस्सनजोतनाभावतो ।
अत्ताति भवति एत्थ चित्तन्ति अत्तभावो, खन्धसमूहो, तस्स निक्खेपो निक्खिपनं, पातनं विनासोति अत्थो । अट्ठकथायं पन "मरणं पत्तस्सा"तिआदिना निक्खेपहेतुताय पतनं “निखेपो"ति फलूपचारेन वुत्तन्ति दस्सेति । “खन्धानं भेदो"ति पबन्धवसेन पवत्तमानस्स धम्मसमूहस्स विनासजोतनाति एकदेसतो परमत्थकथा, "जीवितिन्द्रियस्स उपच्छेदो"ति पनेत्थ न कोचि वोहारलेसो पीति आह “जीवितिन्द्रियस्स उपच्छेदो पन सब्बाकारतो परमत्थतो मरण"न्ति । एवं सन्तेपि यस्स खन्धभेदस्स पवत्तत्ता “तिस्सो मतो, फुस्सो मतो"ति वोहारो होति, सो भेदो खन्धप्पबन्धस्स अनुपच्छिन्नताय “सम्मुतिमरण"न्ति वत्तब्बतं अरहतीति आह "एतदेव सम्मुतिमरणन्तिपि बुच्चती"ति । तेनाह "जीवितिन्द्रियुपच्छेदमेव ही"तिआदि | सब्बसो पबन्धसमुच्छेदो हि समुच्छेदमरणन्ति ।
___३९१. व्यसनेनाति अनत्थेन । “धम्मपटिसम्भिदा'"तिआदीसु (विभं० ७२१) विय धम्म-सद्दो हेतुपरियायोति आह “दुक्खकारणेना"ति । सोचनन्ति लक्खितब्बताय सोचनलक्खणो। सोचितस्स सोचनकस्स पुग्गलस्स, चित्तस्स वा भावो सोचितभावो। अन्भन्तरेति अत्तभावस्स अन्तो। अत्तनो लूखसभावताय सोसेन्तो । थामगमनेन समन्ततो सोसनवसेन परिसोसेन्तो।
३९२. “आदिस्स आदिस्स देवन्ति परिदेवन्ति एतेनाति आदेवो"ति आदेवन-सदं कत्वा अस्सुमोचनादिविकारं आपज्जन्तानं तब्बिकारापत्तिया सो सद्दो कारणभावेन वुत्तो ।
312
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410