Mahavagga Tika

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 349

३२४
दीघनिकाये महावग्गटीका
(१०.४०७-४१२)
पायासिराजञवत्थुवण्णना ४०७. दिट्ठियेव दिट्ठिगतन्ति गत-सद्देन पदवड्डनमाह, दिट्ठिया वा गतमत्तं दिद्विगतं, अयाथावग्गाहिताय गन्तब्बाभावतो दिट्ठिया गहणमत्तं, केवलो मिच्छाभिनिवेसोति अत्थो, तं पन दिट्ठिगतं तस्स अयोनिसोमनसिकारादिवसेन उप्पज्जित्वा पटिपक्खसम्मुखीभावाभावतो, अनुरूपाहारलाभतो च समुदाचारप्पत्तं जातन्ति पाळियं “उप्पन्नं होती"ति वुत्तं । तं तं कारणं अपदिसित्वाति ततो इधागच्छनकस्स, इतो तत्थ गच्छनकस्स च अपदिसनतो "तत्थ तत्थेव सत्तानं उच्छिज्जनतो'"ति एवमादि तं तं कारणं पटिरूपकं अपदिसित्वा ।
४०८. आपन्नानधिप्पेतत्थविसये अयं पुरा-सद्दपयोगोति आह "पुरा...पे०... सापेतीति याव न सापेती"ति ।
चन्दिमसूरियउपमावण्णना ४११. यथा चन्दिमसूरिया उळारविपुलोभासताय अञ्जेन ओभासेन अनभिभवनीया, एवमयम्पि पञआओभासेनाति दस्सेन्तो "चन्दिम...पे०... अञ्जना"तिआदिमाह । आदीहीति आदि-सद्देन “कित्तके ठाने एते पवत्तेन्ति, कित्तकञ्च ठानं नेसं आभा फरती"ति एवमादिम्पि चोदनं सङ्गण्हाति । पलिवेठेस्सतीति आबन्धिस्सति, अनुयुजिस्सतीति अत्थो । निब्बेठेतुं तं विस्सज्जेतुं । तस्माति यस्मा यथावुत्तं चोदनं निब्बेठेतुं न सक्कोति, तस्मा । अत्तनो अनिच्छितं सङ्घातनं पक्खं पटिजानन्तो “परस्मिं लोके, न इमस्मिन्तिआदिमाह ।
कथं पनायं नत्थिकदिट्ठि “देवो"ति पटिजानातीति तत्थ कारणं दस्सेतुं "भगवा पना"तिआदि वुत्तं । “देवापि देवत्तभावेनेव उच्छिज्जन्ति, मनुस्सापि मनुस्सत्तभावेनेव उच्छिज्जन्ती''ति एवं वा अस्स दिट्ठि, एवञ्च कत्वा “देवा ते, न मनुस्सा''ति वचनञ्च न विरुज्झति । एवं चन्देति चन्दविमाने, न च चन्दे वा कथियन्ते।।
४१२. आबाधो एतेसं अत्थीति आबाधिका। दुक्खं सञ्जातं एतेसन्ति दुखिता। सद्धाय अयितब्बा सद्धायिका, सद्धाय पवत्तिहानभूता। तेनाह “अहं तुम्हे"तिआदि । पच्चयो पत्तियायनं एतेसु अत्थीति पच्चयिका ।
324