________________
પુષ્કરા દ્વીપના ત્રણ પરિધિ
૧૩પર પવ તા ઉંચાઈના ચેાથા ભાગે ભૂમિમાં છે, અને તે ભૂમિમાં દટાયલા પવ તને ભાગ ૬ ( ગિરિકંદ) કહેવાય તથા શાસ્ત્રોમાં એ પતાની જે ઉંચાઈ ૧૦૦ ચેાજન આદિ કહી છે તે ઉંચાઈ ભૂમિથી જ ગણવી, પરન્તુ મૂળમાંથી ક ંદમાંથી ) નહિં, જેથી કદ જૂદો ગણીને મૂળથી ૧૨૫ ચેાજન આદિ ઉચાઈ ગણવી.
તથા પાંચે મેરૂ ભૂમિમાં ૧૦૦૦ ચેાજન ઊંડા દટાયલા છે, તે કંદ સહિત જ શાસ્ત્રોમાં મેરૂની ઉંચાઈ ગણી છે, જેમકે જમૂદ્રીપના મેરૂ ૧૦૦૦૦૦ ચા. ઉંચા છે, તેમાં ૧૦૦૦ યાજત ભૂમિમાં અને ૯૦૦૦ ચેાજત ભૂમિ ઉપર છે. તથા શેષ ૪ મેરૂ ૮૫૦૦૦ ચૈાજન ઉંચા કહ્યા છે તે ૧૦૦૦ ાજત ભૂમિમાં અને ૮૪૦૦૦ ચેાજન ભૂમિ ઉપર ઊંચા છે. એ રીતે મેરૂની ઊંચાઈ તથા ઊંડાઈ જૂદી રીતે છે.
તથા માનુષાત્તર પત ૧૭૨૧ ચેાજન ઉંચા કહ્યો છે, તેના ચેાથે। ભાગ ૪૩૦૦ ચારસા સવાત્રીસ યેાજન ભૂમિમાં છે, જેથી મૂળથી ૨૧૫૧ એકવીસસે સવાએકાવન ચેાજન ઉંચા છે, માટે આ પવત ૧૩પર પવ ત સરખા જાણવા ૫૧૨ ૧૩૫ ૨૫૩-૨૫૪૫ અવતરણ :~ -હવે આ ગાથામાં પુષ્કરા દ્વીપના ૩ પરિધિ કહે છે— ध्रुवरासी तिलक्खा - पणपण सहस्स छसय चुलसीआ । મિનિ વંતિ મમો, િિતિનું પુવદ્ધસારા
શબ્દાઃ—
વરસીયુ-ધ્રુવરાશીઓમાં, વાંકામાં
મિટિંબ-મેળવતાં
તિવવા-ત્રણ લાખ
વળવા સહસ—પંચાવન હજાર
મનો-અનુક્રમે પરિહિતિ -ત્રણ પરિધિ પુત્ત્તરદ્રસ્ત–પુષ્કરાના
૪ સય ચુસ્તી-છસા ચારાશી
ગાથા :વાંકામાં ત્રણ લાખ પંચાવન હજાર છસેા ચારાસી ૩૫૫૬૮૪ મેળવતાં પુષ્કરાના અનુક્રમે ત્રણ પરિધિ પ્રાપ્ત થાય છે ! ૧૪૫ ૨૫૫ ॥
વિસ્તરા :ધ્રુવાંક ત્રણ પ્રકારના પૂર્વે ૬-૭-૮ મી ગાથામાં કહ્યા છે, તેમાં તેમાં ૩૫૫૬૮૪ ઉમેરતાં ત્રણ પરિધિ થાય તે આ પ્રમાણે
૮૮૧૪૯૨૧ પહેલા કુવાંકમાં
+ ૩૫૫૬૮૪ ક્ષેષ્યાંક ઉમેરતાં
+
૯૧૭૦૬૦૫ આદિ પરિધિ ૧૩૮૭૪૫૬૫ અન્ય વાંકમાં ૩૫૫૬૮૪ ક્ષેષ્યાંક ૧૪૨૩૦૨૪૯ અન્ય પરિધિ
૧૧૩૪૪૭૪૩ મધ્ય વાંકમાં ૩૫૫૬૮૪ ક્ષેષ્યાંક
૩૫
+ ૧૧૭૦૦૪૨૭ મધ્ય પરિધિ
અહિં Àપ્યાંક ૩૫૫૬૮૪ તે એ ઇષુકાર અને ૧૨ વર્ષોંધ૨પતાએ શકેલ ક્ષેત્ર જાણવું, અને વાંક તે ૧૪ મહા ક્ષેત્રોએ રેાકેલુ' ક્ષેત્ર જાણવું, જેથી એ
*
૮ ૩સ્તે વાય ? – ચાઈથી ચોથા ભાગના કંદ' એ નિયમ રસા દ્વીપના મેરૂ વિના સર્વપવ`તા માટે છે, અને જંબુદ્રીપસ ંગ્રહણીમાં કહેલ સમયલિત્તમ્નિ મવિદૂળા ઈત્યાદિ વચનથી, બહારના પવ તા એ નિયમવાળા નથી.
૪૯
