________________
વાંકાનેપ્રાધાન્
સમાધાનકારઃ–પૂ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયલબ્ધિસૂરીશ્વરજી મહારાજ [ પ્રશ્નકારઃ-શાહ મેાહનલાલ છેોટાલાલ: ધાર્મિક શિક્ષક : રસદ ]
શ૦ અષ્ટાપદના સ્થાન બાબતમાં સુકૃતસંકીર્તન ગ્રંથનું ૫, વલ્લભજીએ કરેલ સમલેાકી ભાષાન્તર જે બુદ્ધિપ્રકાશ માસિકવાલી વર્નાકયુલર સેાસાયટીએ છપાવેલ છે તેની છુટનેટમાં અયેાધ્યાથી ૧૯૨૦૦ માઇલ ઈશાનમાં છે એ સ્થાન હાલમાં એહીંગની સામુદ્રધુની ને ગ્રીનલેન્ડની નજીક આવે છે. ત્યાં કાયમ બરફ છે. વસુદેવહિન્ડિમાં અયેાધ્યાથી ઉત્તરમાં ૧૨ યાજન કહેલ છે. એ પ્રમાણાંગુલથી મળતી આવે છે. તથા અષ્ટાપદની પૂજાકારનું મંતવ્ય એથી જુદું નીકળે છે. તથા અત્યારના અનુમાનિકા હિમાલય પાછળ તિખેટ પ્રદેશમાં માને છે, તે એ સબંધમાં પ્રત્યક્ષ પ્રામાણિક મંતવ્ય કયું છે ?
સ૦ શ્રી અષ્ટાપદ પર્વત અયેાધ્યાથી ૧૨ યાજન ઉત્તરદિશામાં છે અને આ ઉલ્લેખ પ્રામાણિક છે. પરંતુ હાલની અયેાધ્યા એ વાસ્તવિક અયેાધ્યા નથી પણ સ્થાપના અયેાધ્યા છે. એટલે તે સ્થાપના અયેાધ્યાના હિસાએ કાશા અને માલેાના હિસાખા ગણવા તે મૂત્યું વિના પુત: શાલા જેવુ છે. બાકી તે હિમાલય પર્વતની અંદર બરફથી અવરાએલ અષ્ટાપદ પર્વત હાવાતા વિશેષ સંભવ છે, આ વિષયમાં પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ હાઈ શકે નહિ.
શ ઉત્સેધાંગુલથી વીરપ્રભુનું આત્માંશુલ ખમણું છે. પરંતુ તે ઉત્સેધાંગુલને હાલના ચાલુ માપ પ્રમાણે ગજ, ફુટ, યાર્ડ, હાથ કે ઈંચથી કેટલા પ્રમામાં છે?
સ૦ વીર પ્રભુનું આત્માંશુલ ઉત્સેધાંગુલથી ડબલ છે, અને ઉત્સેધાંગુલથી પ્રમાણાંગુલ ૪૦૦ ગુણ છે. તે ઉત્સેધાંગુલથી ગજ, ફુટ, વાર આદિ બને છે. ૨૪ અંશુલના ૧ ગજ, દેઢ ગજના એક વાર આફ્રિ ગણિતથી જાણી લેવું.
ભાષ્યકાર શક્રસ્તવ,
શ ચૈત્યવદનભાષ્યમાં પ્રણિધાનત્રિક, તેમ શ્રુતસ્તવ અને સિદ્ધસ્તવ દેવવંદનમાં નામતવ સાથે કહે છે તેા હાલમાં તે ક્રમ કણે, કયા
સ્થળે અને કયારે ચાલુ કર્યાં ? જેમાં પ્રથમ એ ભાષ્ય સમય પછીનાં મુખ્યત્વે રચાયેલ ચૈત્યવંદન અને સ્તવન વપરાય છે એ ભાષ્યકારના કયા કથનથી ?
સ૦ આ બૃહત્ દેવવંદન અ ંગે સમજવું અને આ બધું વિધિ પ્રમાણે ખેાલાય છે. ફક્ત તમારે અનુભવ મેળવવાની ખાસ જરૂર છે. ચૈત્યવંદના અને સ્તવને ખેલાય છે તે પરપરાગમ વિહિત છે.
શ॰ જ કિ ચિસૂત્ર દેવવ ંદનભાષ્યમાં આવતું નથી તે કાણે, અને શાયી બનાવ્યું ? તથા દેવવ નમાં દાખલ કર્યું"?
સ॰ આ સૂત્ર પરપરાગમ છે. અને ભાષ્ય કરતાં પણ જુનુ છે.
શ૰ળવતિ એઇઆઇ સૂત્ર પછી ખમાસમણુ દેવાનું શું પ્રયેાજન ? પ્રથમ જે ત્રણુ ખમાસમણુ દેવાય છે ત્યાં એક વધારે કેમ ન કહ્યું ? અને ત્યાંજ દેવાનુ` કહ્યું ?
સ૰ વિધિવિધાનમાં જે સ્થાને ખમાસમણુ આવતું હોય તે ખમાસમણુને પહેલા વધારે ઇ પાછળ ઠેલાય નહિ. તેમજ આગળ આવતા ખમાસમણુમાં ભેળવાય પણ નહિ જે સ્થાને જે ખમાસમણુનું વિધાન હાય તેને તે ઠેકાણે દેવાય કારણ કે આ ભાગ કેવલજ્ઞાની પ્રરૂપિત છે, આમાં અલ્પજ્ઞની બુદ્ધિ કામ ન કરી શકે, એટલે આનાગ્રાહ્ય વિષયમાં વ્યામાહ કરવે નહિ.
શ’૦ પચ્ચક્ખાણુ ભાષ્યમાં નીવીયાતા પાસેની ગાથા નં. ૩૮ માં ‘વèôાર્” શબ્દ જે ચીજ માટે વપરાયા છે, તે ચીજ હાલમાં કયા નામે પ્રચલિત છે ? અથવા તે કેવી રીતે બનાવાય છે?
સ૦ ‘યજ્ઞેહાદ' એટલે છેદ પાડી દારા પરાવી હારડારૂપે કરેલા કાપરાં, ખારેક, સિ ગોડા વિગેરે. ‘ વત્ત્તાજા કહેવાય છે તથા आदि શબ્દથી સાકરનાં દ્રવ્યા, તે સાકર, ખાંડ, સાકરી ચણા, સાકરી કાજી વિગેરે. તેમજ અખાડ,
9
6
