________________
: ૬૦૦ : કેંગ્રેસી રાજતંત્ર; કારની આર્થિક કામગીરી બહુ આશાભર્યું પરિણામ અથવા રાજ્યો અથવા પ્રદેશને અમુક વિષય પર કાયદા આપી દે એવું દેખાડતી નથી. અને આ યોજના- ઘડવાની અને અમુક જાતના કરે નાખવાની સત્તા ભારમાંથી બધું જ આવી જશે એવી ખાટી ધારણામાં તના બંધારણમાં આપવામાં આવી છે, તે છે હિંદુસ્તાન કરોડે માણસને રાખવા એ વાત, પ્રામાણિક્ષણે પ્રજાસત્તાક રાજ્ય હોય તે પ્રજાના ચૂંટાયેલા માણસો થતી હોય તે પણ ઘણી જ અયોગ્ય છે. દિલ્હીમાં બેસીને આખા દેશને માટે ભલે કાયદા ઘડે અને
અંકુશેના અમલમાં મળેલી સફળતા ઘણી સામાન્ય જે કરે નાખવા હોય તે નાંખે; તેમજ તેમનામાંથી ચૂંટાયેલ જ કહેવાય. આમાં પણ ઘણી સુધારણાને અવકાશ છે. પ્રધાનમંડળ રાજ્ય કરે, પણ હિંદુસ્તાનમાં ૨૬ ઠેકાણે સમાજવાદી અને સામ્યવાદીઓ પ્રજાના એક ભાગને ડેમેક્રસી એટલે પ્રજા રાજ્યનું ફારસ, ખર્ચાળ ચૂંટણીઓ, બીજા ભાગની સાથે લડાવવાની અને વર્ગવિગ્રહ કરાવ. સામાન્ય કેટીના પ્રધાન અને સમજ્યા વગર નાખવામાં વાની કોશિશ કરે. પણ આજે કોંગ્રેસના પ્રધાનો જ્યારે આવતા કરો શા માટે જોઈએ ? દુનિયામાં જ્યાં જ્યાં પિતાની રહેણી-કહેણી સારી સ્થિતિવાળા અને તવંગર કેંદ્ર અને રાજ્યની ધારાસભાઓ જુદી છે. ત્યાં ત્યાં છેવટે વર્ગને શોભે તેવી કરી રહ્યા છે, ત્યારે તેઓજ અત્યંત હીંસાતું સી, મતભેદો અને પ્રતિસ્પર્ધા ઊભાં થયાં ભાર મૂકીને પ્રજાના મોટા ભાગને પિતાથી વધુ વિના રહ્યો નથી. અત્યારે મોટા ભાગનાં રાજ્યોમાં સાધનોવાળા વર્ગોની વિરુદ્ધ ઉશ્કેરી રહ્યા છે. (દા- જનો અને હાથમાં રહેલાં નાણું ખર્ચાઈ ગયાં છે. ત– કલાસલેસ સોસાયટી ) સો વર્ષ સુધી જેટલા અંદાજપત્રમાં ગાબડું છે. નવા કરો માટે ગાંડી કાયદા નથી પસાર થયા તેટલા છેલ્લા પાંચ વરસમાં શોધાશોધ થઈ રહી છે. તેને ઊભી કરવામાં તકલીફ પસાર કરવામાં આવ્યા છે. કામ કરનારો વર્ગ પોતાના છે અને ખર્ચાઓ ધૂમ વધતા જાય છે, તેમ છતાં હકો તરફ જ જુએ અને બને તેટલું ઓછું જ કામ રાજયવ્યવસ્થા અને પ્રજાને સંતોષ આગળ જેવાં નથી.
અ. ગો) એવી વૃત્તિને વધુ પડત અને વધુ નાણુ માટે બધાં રાજ્યોનો ધસારો કેદ્રો ઉપર મદન મળ્યું છે. એક બાજુથી આયોજન અને થયા છે, અને તેમની પૂરી ન થાય તેવી માંગણીઓ ઉત્પાદન વધારવું એવી વાત કરનારાઓ બીજી બાજુથી સંતોષવાને કોઈ પણ ભાગ કેદ્રને દેખાતું નથી. આવી કામ ઓછું થાય, માંધુ થાય, અને દરમાયાઓ સ્થિતિ બીજા પાંચ વરસ ચાલુ રહી શકે એવી જ નથી
એટલા જ રહે અથવા તે વધી જાય તેવી વિરોધી બંધારણ ઘડતી વખતે થયેલી આ ભૂલ સુધારી લેવી વાત (દા-ત. વેલફેર સ્ટેટ) કરી રહ્યા છે. ઉદન
જોઈએ, નહીં તે નાણાં અને ગેરવ્યવસ્થાને કારણે વધારવાનો આ રસ્તો નથી
તેમાં મોટા ફેરફાર કરવાની ફરજ પડશે.
છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં ઘણે ઠેકાણે ને ઘણી રીતે મેં | સામ્યવાદી અને સમાજવાદીઓ ઉપર સરસાઈ એ વિચાર દર્શાવ્યું છે કે, સમવાયી (અં. ફેડરલ ) કરવાને માટે બહુમતિ મેળવવાની જ નેમ કોગ્રેસે ગોઠવણી ખોટી છે અને એને લીધેજ ભાષાવાર અને જાળવી છે. આ રાજકીય ગણતરી અત્યારે તે સફલ સ્થાનિક ખેચાખેંચી ( જે અટકાવવામાં કોંગ્રેસ નિષ્ફળ થઇ છે. પણ જે સૂત્રો પોકારવામાં આવે છે, અને નીવડી છે) થઈ રહી છે તેને જ લીધે લખલુટ ખર્ચા અને જેમાંનાં ઘણુ માટે ઉતાવળા અર્ધદગ્ધ કાયદાઓ અને
| બધાને સારા પગારના હેદ્દાઓ પૂરી પાડવાની દોડધામ કરી નાંખવામાં આવ્યા છે, તેનાથી અને શિથિલ થઈ રહી છે. રાજ્યના પ્રધાન રાજ્યવ્યવસ્થામાં કાઈ રાજ્ય વ્યવસ્થાથી પ્રજાના આર્થિક જીવનની ખાના- ચંવાને બદલે રાજકીય પ્રવૃત્તિઓ અને પ્રચાર, પ્રજાને ખરાબી થઈ રહી છે, આ વાત આજે અત્યારે કોઈકને સંપર્ક વગેરે વાતમાં પોતાનો સમય અને દેશને નવી લાગશે ને કોઈકને કડવી લાગશે, પણ બે–ચાર પૈસો વેરી રહ્યા છે. તેમને જ જે કાર્યદક્ષતા અને વર્ષ પછી આનું વધારે પરિણામ દેખાશે.
યોગ્યતા પ્રમાણે પસંદ કરીને દિલ્હીથી નીમવામાં આ બધી મુશ્કેલીઓનું મૂળ તે પ્રાંતિક સ્વતંત્રતા આવે તે કરોડોના ખોટા ખર્ચા ઓછા થઈ જાય. એટલું ( અં. પ્રોવિશિયલ એટેનામી) એટલે કે છવીસ પ્રાંતે જ નહિ પણ અનેક જાતની ખાટી ખેંચાખેંચીમાંથી
