________________
ભાઈ! સત્તાનો સદુપગ કરજે !
પૂ૦ પંન્યાસજી મહારાજ શ્રી કનકવિજ્યજી ગણિવર. સત્તા એ સંસારની મોહક શક્તિ છે. નીતિમાન, સેવાભાવી અને સ્વાર્થ ત્યાગી ધન, દેલત, સમૃદ્ધિ કે વૈભવ કરતાંયે સત્તા તેમજ વિવેકી આત્માને પ્રાપ્ત થતી સત્તા ખરેખર મહાન છે. એક જ્ઞાની પુરુષે સત્તાને ખરેખર સંસારની શેભા બને છે. આજે જ્યાં કલ્પવૃક્ષની ઉપમા આપી છે. સત્તાને પામેલે જૂઓ ત્યાં સત્તા મેળવવા મથતા માન માનવ, જે ન્યાયપૂર્વક હૃદયની સરળતાથી આપણી ચોમેર દષ્ટિગોચર થાય છે. સત્તાને તેનું પાલન કરે તે કહેવું જોઈએ. કે સત્તા પામેલાનાં સુખની કલ્પના કરી, તેની ઈર્ષ્યા માનવલોકનું સ્વર્ગ બની શકે છે. સત્તાને કરનારા આપણું સંસારમાં આજે કયાં ઓછા પામનાર માનવે, પિતે સત્તાને માલિક છે, છે? પણ સત્તા એ કાચો પાર છે, એ રેખે એ હંમેશને માટે ભૂલી જવું જોઈએ. ડગલે ને તેઓ ભૂલે ! જે તેને મારતાં આવડે તે તે પગલે પોતાની સત્તાનું કડપપૂર્વક ઘમંડથી જીવી જાય, નહિતર સત્તાને નહિ જીરવી શકપ્રદર્શન કરનાર સત્તાધીશ સહુ કેઈને માટે નારા અનેક રીતે ખુવાર થયાના દષ્ટાંતે ઈતિઉપહાસને પાત્ર બને છે.
હાસનાં પાને નેંધાયેલા આપણી હામે છે. પૂર્વની પુણ્યાઈના ગે આત્માને જે સત્તાના સ્થાને રહેલાઓને માટે પણ કેટસારીસારી સામગ્રી પ્રાપ્ત થાય છે, તેમાં કેટલા કસોટીના પ્રસંગે આવે છે. જે વેળા બુદ્ધિ, બલ, ધન તેમજ સત્તા, આ ચારને તેને ન્યાયપ્રિય આત્મા સત્તાને સદુપયેગ મુખ્ય રીતે ગણી શકાય. બુદ્ધિ એ જરૂર કરી, સંસારને માટે ભવ્ય આદર્શ ખડો કરી પુણ્યાઈને પ્રકાર છે, પણ બુદ્ધિમાન માનવ, જાય છે. પિતાની બુદ્ધિ દ્વારા કેવળ જાતના જ સુખ, આવો જ એક પ્રસંગ ઈતિહાસના પાનાભેગ કે સ્વાથને જેના તથા વિચારનારો પર નોંધાયેલે પડે છે. જે બને તે તે બુદ્ધિ, સંસારભરના આત્માએ કાશીના મહારાણી કરુણદેવી ગંગાના માટે, તેમજ તેની પિતાની જાતને માટે કિનારા પર શિયાળાની એક સાંજે ફરવા નીકભયંકર અહિત કરનારી બને છે. ધન, શરીર લ્યા છે. ધીરે ધીરે અંધારું થતું જાય છે. બલ તેમજ સત્તા આ ત્રણને માટે પણ ઠંડીની અસર વધવા માંડી. મહારાણીના ઉપર મુજબ જ કહી શકાય.
શરીર પર થોડાં મુલાયમ વસ્ત્રો અને શાલ તેમાંયે સત્તા માટે કાંઈક વિશિષ્ટતા છે. સિવાય કાંઈ નથી. ઠંડી વધતી જોઈ, ધ્રુજતા બુદ્ધિ, સંપત્તિ કે શરીરબલ કેવળ સાપેક્ષ શરીરે મહારાણુએ પિતાના સેવકોને આદેશ કર્યો, છે, એકાંગી છે. જ્યારે સત્તા સર્વવ્યાપી જાઓ ! તપાસ કરો, તાપણું કરવા માટે કાંઈ શક્તિ છે. સત્તા; ધન, બુદ્ધિ કે બલની હામે સાધન હોય તે લઈ આવે !' મહારાણીના ઉભી રહી શકે છે. સત્યને ક્ષણવારમાં અસત્ય- હુકમને માથે ચઢાવી, સેવકોએ ત્યાં બાળવાના રૂપે જાહેર કરવામાં જે રીતે સત્તા ફાવી શકે છે, બળતણની શોધ કરવા માંડી, એટલામાં મહાએવી તાકાત અન્ય કઈ શકિતમાં નથી. પણ રાણીની નજર ત્યાં નદી કિનારે ઘાસની આ સત્તા એ શ્રાપ છે અને આશિર્વાદ પણ છે. હાનશી ઝુંપડીઓ કરીને એને જ પિતાને
