________________
૩૩૦
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ.
દેવાની જેવા શ્રાવક થયા અને વ્યવહાર શુદ્ધિથી દ્રવ્ય મેળવવા લાગ્યા, તેથી અને દ્રવ્ય વૃદ્ધિ પામ્યું; માટે ઉત્તમ પુરૂષાએ
તેની બુદ્ધિ પણ નિળ થઈ ન્યાયથીજ દ્રવ્ય મેળવવું.
ઇતિ એ મિત્ર કથા.
આ સબંધમાં એક બીજી સામરાજાની કથા જાણવા લાયક છે, તે આ પ્રમાણે-ચ‘પાનગરીમાં સેમ નામે રાજા હતા, તે ઘણું દાન આપતા. અન્યદા સૂર્ય ગ્રહણ નજીક આવ્યું ત્યારે મંત્રીને ખેલાવીને તેણે પૂથ્થુ કે “આ નગરીમાં ખરૂ પાત્ર કેણુ છે ? તેને દાન આપું કે જેથી ખરૂ પુન્ય થાય.” મંત્રી કહું કેએવા સુપાત્ર એક બ્રાહ્મણ છે પણ તે ન્યાય દ્રવ્યજ લે છે. રાજાનુ' દ્રવ્ય ન્યાય દ્રવ્ય ગણાતું નથી, કારણ કે તેના પાપના તા પાર નઘી. દાન દૈના જો વિષ્ણુદ્ધ ચિત્તવાળા હાય અને લેનારા નિળ બુદ્ધિવાળા હોય તેા તે દાન ફળે, પણ એવા ચેગ મળવા દુભ છે. તે એવા યાગ મળી જાય ને આપવાનું ન્યાય દ્રવ્ય હાય તેઃ ફળ ઘણું થાય. જુઓ ! સારૂ' ક્ષેત્ર હાય ને સારૂં બીજ હાય અને સારી વૃષ્ટિ થાય તે! ધાન્યના ઢગલા થાય; પણ જો ધાન્ય કે ક્ષેત્ર સારૂ ન હોય તે અન્ન સારૂ કે પુષ્કળ શી રીતે થાય?” આ પ્રમાણેનાં મત્રીનાં વચન સાંભળી રાજાએ બહુ વિચાર કર્યાં. પછી શુદ્ધ દ્રષ્ય મેળવવા માટે તેણે બીજે ગામ જઇને વૈતરૂ કર્યું અને શુ દ્રવ્ય મેળવી આબ્યા. પછી સૂર્ય ગ્રહણને અવસરે રાજાએ ઘણા બ્રાહ્મણેાને ભેળા કર્યા અને પુષ્કળ હા! આપ્યું. પછી મંત્રીએ કહેલા પેલા નિર્ભ્રાની બ્રાહ્મણને તેડાવ્યા અને હાથ જોડીને પેાતાનુ દાન લેવા કહ્યું. ત્યારે તે વિપ્ર ોલ્યા કેહે રાજન ! મારે તે રાજ્યપિડ કલ્પતા નથી. જે બ્રાહ્મણા લાભી છે તેને લેવા હાય તા ભલે લે. કારણ કે રાજ્યપિડ મધુ સરખા મિષ્ટ છે પણુ ઝેર જેવા છે. તે લઇને ઉત્તમ વિપ્ર દંડાતા નથી. પુત્રના માંસ કરતાં પણ રાજ્યપિંડ અસાર કહેલા છે. દશ સાની જેટલેા એક દ્વિજ કહેલા છે કે જેના પાપનો પાર નથી, કેમકે તે બધા યજ માનેાના પાપ લઇને ભારે થાય છે. દશ દ્વિજ સમાન એક કુંભાર, દેશ કુભાર સમાન એક શિકારી, દશ શિકારી સમાન એક વેશ્યા અને દશ વેશ્યા સમાન એક રાજાને પાપી કહેલા છે; માટે હું તેા રાજ્યપિંડ લેવાના નથી.” ત્યારે રાજાએ પગે લાગીને કહ્યું કે-“હું તમને વ્યવહાર શુદ્ધિથી ખરી મહેનતે મેળવેલા મારી પાસે આઠ દામ છે તે આપું. તે લેવાથી તમને ને મને બ ંનેને ઘણા લાભ થશે.” રાજાનાં વચનની પ્રતિતીથી તેણે તે દામ લીધા. તે વાત સાંભળીને બીજા બ્રાહ્મણા ખીજાણા, એટલે રાજાએ તેને ખેલાવીને પુષ્કળ સામૈયાનું દાન આપ્યું.
