________________
આધુનિક જેનોનું કળાવિહિન પાર્મિક જીવન.
૩૧ ત્રતાનું સ્થળ સ્વરૂપ સ્વછતા છે, તીર્થમંદિરમાં એક પણ સ્થળે ગંદકી કે કરારો ન જોઈએઃ સર્વ કાંઈ સુઘડતાથી ભરેલું જોઈએ. અહીં જરા પણ ગંદકી કરનાર માણસ મોટા પાપને અધિકારી બને છે, જેનું વિમરણ થવું ન જોઈએ. તીર્થસ્થળ સ્વચ્છ હોવા સાથે સુવાસિત હોવું જોઈએ. આવી સ્વચ્છતા, સુઘડતા તથા સુવાસિતતાથી તીર્થસ્થાનમાં પવિત્રતાની પ્રતિષ્ઠા થાય છે, પણ પવિત્રતાનું ખરૂં રહસ્ય તો તીર્થસ્થળમાં રહેનાર, આવનાર તથા જનારના આચારવ્યવહારની શુદ્ધિમાં રહેલું છે. ગમે તેટલી બાહ્ય શુદ્ધિ જળવાય પણ તીર્થમાં દુરાચાર, અનાચાર કે અત્યાચારને અવકાશ મળે તો તીર્થ તીર્થ મટી દુર્ગતિનું દ્વાર થઈ પડે. સ્ત્રી પુરૂષ વિષયક નિશુદ્ધિ સૌથી વધારે અગત્યની છે. કેટલાંક તીર્થસ્થળે આવાજ દુરાચાર માટે સુપ્રસિદ્ધ હોય છે. આવાં તીર્થોમાં જવાથી તે આપણે દુષિતજ થઈએ. કેટલાંક તીર્થસ્થળામાં જુગાર રમવાને બહુ પ્રચાર વધી પડેલે સંભળાય છે. આવી બદીઓથી જૈનતીર્થો લગભગ મુક્ત છે તે સદભાગ્યની વાત છે, છતાં આ વિશિષ્ટતા સદા જળવાઈ હે તે બાબત આપણે ઓછા સાવધ રહેવાની જરૂર નથી. ઉપર જણાવેલી બાબતે ઉપરાંત પણ અન્ય દિશાએ ઘણી જાતની જીવનશુદ્ધિ તીર્થસ્થળપર આવતા જૈનભાઈઓને ખાસ આદરણીય છે. તીર્થસ્થળે આવીને સે કેઈએ બને તેટલું સાદું અને તમય જીવન અંગીકાર કરવું જોઈએ. આ બાબતમાં ઘણે સ્થળે બહુ ઉપેક્ષા થતી જોવામાં આવે છે. મનશુદ્ધિ, વચનશુદ્ધિ તથા કાયશુદ્ધિ એ ત્રિકરણ શુદ્ધિ વિસરવામાં આવે તો તીસાવાને ફેગટ ફેરો થયે ગણાય. તીર્થસ્થળ ઉપર આવતા ભાઈઓમાં ઉંચા પ્રકારને વિનયચુકત વાગુવ્યવહાર જોઈએ, તે આપણામાં ભાગ્યેજ જોવામાં આવે છે, તે પરિસ્થિતિ દુઃખદ છે. સદા વ્યાપારબાધિત ચિત્તવૃત્તિવાળા વણિક જૈનોમાં ઉંચા પ્રકારનું વાવમાધુર્ય ન હોય તે તે સ્વાભાવિક છે, પણ આપણે તીથે જોઈએ ત્યારે આપણી વાચામાં સહેજે નમ્રતા, મૃદુતા, દીનતા તે આવવાં જ જોઈએ, આપણાં વચનમાં વિનયયુકતતા અને ધાર્મિકતા દીપાવાંજ જોઈએ, આને બદલે યાત્રાશુઓના વ્યવહારમાં તેછડાઈ, અહંતા, હરીફાઈ, ઈર્ષ્યા અનુભવગોચર શાય છે તે અતિ શોચનીય છે. આવી નાની અને મેટી, બાહ્ય અને આન્તર સર્વ બાબતમાં સુધારો નહિ થાય ત્યાં સુધી ખરે તીર્થોદ્ધાર થવું અશકય છે એ આપણે સત્વર સમજી લેવાની જરૂર છે.
સંગીત વિષયક એક સૂચના અહિં તીર્થના સંબંધમાં ખાસ કરવા જેવી લાગે છે. કેટલાંક તીર્થોમાં એ ઘડિયાં વગાડવાને રીવાજ હોય છે, પy
રીવાજ દિનપ્રતિદિન ઘટતે માલુમ પડે છે. રાયણમાં આ ગાથ-િ
