________________
ધર્માભિમાન.
૩૩૩
વિચાર થાય છે. અલબત એટલું તે હાલ જોઈ શકાય છે કે જેટલું એક સાધા૨૭ મનુષ્ય કમાય છે તેટલું બહાળતાએ એક શિક્ષીત (Graduate) કમાતો નથી. આટલા કારણ માત્રથી કેળવણીને બહીષ્કાર થઈ શકે તેમ નથી. કેળવણીથી જે. " આનંદ ઉત્પન્ન થાય છે તે ગમે તેટલા પૈસાથી મેળવી શકાતું નથી. સાધુ પુરૂ લક્ષમી સિવાય પણ આનંદ રસમાં ઝીલ્યા કરે છે તે ફકત જ્ઞાનના પ્રભાવને લઈનજ. એક સુથાર પણ માસિક ૩ ૪૦ થી ૫૦ મેળવે છે અને એક ગ્રેજ્યએટ માસિક રૂ ૫૦ નો પગાર મેળવતે હોય તેટલા માત્રથીજ તે સુથારની કઈ શિક્ષીત સાથે સરખામણી થઈ શકે નહિ. જે લક્ષમાંથી જ માત્ર ઉન્નતિ વા પ્રગતિ થઈ શકતી હોત તો હાલન કરતાં કંઈ જુદા જ પ્રકારનું સ્થાન જૈન સમાજ ભગવતો હેત; પણ તે નિયમજ નથી, તેને લઈને કેળવણીને કઈ પણ રીતે ઓછું મહત્વ આપી શકાય તેમ નથી. કેળવણી આદર્શજીવનના કારણભૂત છે. જેનશાસનને ભવિષ્યમાં જે સ્થંભે ઉપર પોતાની ઉત્તમતાને વાવટો ફરકાવી રહેવાનું છે તેજ થંભેરૂપી બાળક વા યુવાનવર્ગને નિર્માલ્ય રાખવામાં આવશે અને બીજી કેમ સાથે સ્પર્ધામાં ઉતરી શકે એટલું જ્ઞાન નહિ આપવામાં આવે અને સામાન્ય જ્ઞાન આપીનેજ જે સંતોષ માનવામાં આવશે તો પછી તે શાસન તટસ્થ કેવી રીતે ઉભું રહી શકશે? ધાર્મિક અને વ્યવહારિક કેળવણીના પ્રચારને પિતાને ધર્મ સમજી તેને મદદની આવશ્યકતા સ્વીકારી પ્રવર્તવું એ જરૂરનું છે. કેળવણીની જરૂરીઆત સ્વીકારી તેના વધુ પ્રમાણમાં પ્રચાર માટે જે જે
ગ્ય ખર્ચ કર જોઈએ તે કરવાને કટીબદ્ધ થવાની જરૂર છે. અંધારામાં કાં ખાવાને હવે સમય નથી. એકલા પૈસા માત્રથીજ જીવન સારી રીતે વ્યતીત કરી શકાય નહિ અને તેમની પ્રગતિ સાધવા પણ શક્તિવાન થઈ શકાય નહિ. ધાર્મિક અને વ્યવહારિક અને પ્રકારની કેળવણીના ફેલાવા માટે ધર્મની બુટ્ટી લાગણીઓને તેજ આપી યથાશક્તિ પ્રયત્ન આદરી ધર્માભિમાનની લાગણીઓને ચૈતન્ય આપવું જરૂરનું છે.
જૈનોની આર્થિક સ્થિતિ પણ દિનપ્રતિદિન ઘસાતી જાય છે. અમુક ટકા બાદ કરતાં જ કેમની આર્થિક સ્થિતિનું ધ્યાન દઈ નિરીક્ષણ કરવામાં આવે તો જણાશે કે કેટલાક જૈન બંધુઓ ઘણુંજ તંગી અને હાડમારીમાં પિતાનું જીવન વ્યતિત કરે છે. જેમાં ઘણી જ તંગીમાંથી પસાર થઈ તાણી ખેંચીને પોતાને જીવનવ્યવહાર ચલાવે છે, તેઓ તરફ ધ્યાન દઈ શક્તિમંત જેનો એ પિતાથી બનતી મદદને ભોગ આપ એ આવશ્યક ધર્મ છે. જેમાંથી વેપારી કળાને દિનપ્રતિદિન નાશ થવા માંડ્યો, તેમજ એગ્યા કેળવ
