________________
ધર્માભિમાન.
રૂપ
વિચારા જણાવ્યા; જ્યારે ફક્ત એક કામના માણસ માટે આપણે એટલુ અભિમાન ન રાખીએ તેા પછી એકલા નામ માત્ર જૈન કહેવડાવવાથી શું? શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગર સ્વરચિત “કયેાગ” માં નીચે પ્રમાણે જણાવે છે. “ એક મનુષ્ય ધર્મીના ટાળ કરી ભક્ત અને અને પોતે દૂધપાક વિગેરે ઉડાવે અને સામા ગરીમ લેાકેા ટળવળે તેના સામું જુએ નહિ, શું એ તેની પ્રભુભક્તિ છે? પ્રત્યેક મનુષ્યમાં વા પ્રત્યેક પ્રાણીમાં પ્રભુ માનીને તેની સેવા ભક્તિ ન કરવામાં આવે અને તેઓને પેાતાના આત્મસમાન માની તેઓની સાથે એકહૃદયતા ધારણ કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી પ્રભુના નામે અનેક પાકાર કરવામાં આવે તેાયે શું? ખરેખર કંઈ નહિ.” આ લખાણની સત્યતા વિચાર કરતાં માલુમ પડે છે. અન્ય જીવાને આત્મસમાન જોઈ તેમની ભક્તિની વાત તે દૂર રહી, પરંતુ ઘરનાજ માણસામાં ભીન્નતા અને જુદાપણું જોવામાં આવે છે ત્યાં શું કહેવું ? આ વાક્યની સત્યતા આપણી કામની કેટલીક વિધવા ખાઇએની સ્થિતિ તપાસતાં માલુમ પડશે. પુત્ર અથવા ઘરમાંના કોઈ ભ્રાતા (વડીલખ ) નું ઉછરતી વયમાં અવસાન થયુ હાય તેા પછી તેની વિધવા સ્ત્રીઓની સ્થિતિ તપાસે. આંખમાંથી અશ્રુપાત થયા વિના રહેશે નહિ. ગમે તે તેને પૈસાદાર વા સાધારણ માણસને ત્યાં પરણાવવામાં આવી હેાય તેવે સ્થળે અને ઘણે ભાગે મેટા વા બહેાળા–અથવા અવિભાજ્ય કુટુંબમાં આ સ્થિતિનુ અસ્તીત્વ વિશેષ જોવાય છે. વિધવાઓને પેાતાના ખર્ચ માટે કોટેમાં જવુ પડે એ કામને માટે કંઇ એથ્થુ શરમ ભરેલુ છે ? દરેક જ્ઞાતિના આગેવાને આ ખામતમાં ધારે તે સુધારા કરી શકે તેમ છે. વિધવાઓ કે જેઓ પુત્ર પિરવારના અભાવે અનાથ થઈ ગઈ હોય તેમને મદદ કરવાને બદલે તેમના સગાં વહાલાંજ તેમની મીલ્કત ઉચાપત કરવાને ચહાય અને વિધવાને પાતના ખારાકીખચ માટે જ્ઞાતિના આગેવાના હાવા છતાં કામાં જવું પડે એ કેટલુ શોચનીય છે. વિધવાની સ્થિતિના એક હૃદયદ્રાવક દાખલે નીચે આપવામાં આવે છે?
એક ધાર્મિક કુટુંબમાં વડીલ ભાઇનું અવસાન થયું. વડીલ ભાઈના મૃત્યુ થવાથી તેના નાના ભાઈએ તે બધી મીલકત કણજામાં રાખી મેટા ભાઇનું અવસાન થવાથી તેની વિધવા ખાઇને જુદી રાખી. તે વિધવા માઈના દુઃખમાં હજુ પણ વધારે નિર્માણ થયેલુ હશે, તેથી તે ખાઇને તેના દિયરે ખારાકીખ આપવા ના પાડી. તે ખાઈને જ્યારે બીજો કોઈ ઉપાય સૂઝયો નહિ ત્યારે દળણા દળી લેાકેાની તાબેદ્દારી ઉઠાવીને પાતાના નિર્વાહ કરવા ચાલુ રાખ્યા. સારા માઠા અવસરે પણ તેણીને તેના દિયર તરફથી ખેલાવવામાં આવતી નહિ; કારણ માત્ર એટલુજ કે તેને વડીલ ભાઈ અયેાગ્ય
