________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ. સિકા પછી શ્રી ધર્મદાસગણિ થયા અને ઉપદેશમાળા લખાઈ, અને શ્રી સમ્મતીસૂત્રના પ્રણેતા શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર વિકમના વખતમાં વીરાનું પાંચમા સેકામાં 'તા એવી આપણી માનિનતા છે, આમ જોતાં શ્રી સતીસૂત્રની રચના છમ થઈ, અને તેમાંની પ્રકૃતિ ગાથા શ્રી ઉપદેશમાળા, જે શ્રી ધર્મદાસગણિએ ત્યાર પછી રચી તેમાં નાંખી, એવા અનુમાન ઉપર આપણે આવશું.
શ્રી ધર્મદાસગણિ શ્રી વીરના વારામાં હતા કે પછી થયા ? એ પ્રશ્ન આપણું ને તેઓના ઉપદેશમાળામાંના એતિહાસિક દwતેને લઈ ઉઠવે છે, તેજ પ્રશ્નો શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરના શ્રી સમ્મતીસૂત્રમાંની પ્રસ્તુત ગાથા જે શ્રી ઉપદેશમાળામાં આવે છે તેથી પુષ્ટિ મળે છે. પણ પાછો એક બીજો પ્રશ્ન ઉદભવે છે કે શ્રી સમ્મતીસૂત્રના ગુથનાર શ્રી
સિદ્ધસેનસૂરિ શ્રી વિકમના વારામાં થયેલા એજ સિદ્ધસેનસૂસંમ્પતિસરકાર કયારે થયા ?
રિ કે બીજા? આ પ્રશ્ન કાંઈ કુતુહલ કે કુતરૂપે જન્મ પામતે
નથી; એ પણ અમુક આધારને લઈને ઉઠે છે. આપણી માનિનતા. ખ્યાલ તે એ છે કે શ્રી વીરા પાંચમા સિકામાં થયેલા શ્રી વિક્રમના તારામાં વિદ્યમાન તેના પ્રતિબંધક શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરે સમ્મતીસૂત્ર રચ્યું છે, પણ શ્રીમાન વિજયજીના જ્ઞાનબિંદુમાં આવેલી વિગત જોતાં આપણને આ ખ્યાલ સંબંધી પણ પ્રશ્ન ઉઠે એમ છે.શ્રીજ્ઞાનબિંદુના છેવટના ભાગમાં કેવળીને જ્ઞા નદર્શને પગ યુગપતું હોય કે કેમે કરી હેય? એ અંગે શ્રી જિનભદ્રગણિ માશ્રમ તથા શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરના પરસ્પર ભિન્ન પડતા પણ સાપેક્ષમતનું નિરૂપણ કરતાં શ્રી યશોવિજયજી એ ઈસાર કરે છે કે જાણે શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર શ્રી જિનભદ્રગણિ પછી થયા હોય, મુદ્રિત થયેલી શ્રી યશોવિજયજીકૃત ગ્રંથ માળામાં (જ્ઞાનબિંદુમાં) પૃ. ૧૫૪ પર આ વિગત આવેલી છે. એ પૃષ્ઠથી માંડી શ્રી જ્ઞાનબિંદુના પ્રાંત ભાગ સુધીમાં શ્રી સમ્મતીસૂત્રના બીજા જીવકાંડની ત્રીજી ગાળાથી માંડી ૩૩ મી ગાથા સુધી, એમ ૩૧ ગાથાનું મૂળ સાથે વિવરણ શ્રીમદ્ યવિજયજીએ આપ્યું છે. આ સમ્મતીસત્રના જીવકાંડની ચોથી ગાથા (પૃ. ૧૫૫, લા. ૬)
" के नाति जझ्या जाण तझ्या ण पास जियोति ॥
सुत्तमवशेवमाणा तित्थयरासायणानीरू॥" આનું વિવરણ કરતાં શ્રીમદ્ યશવિજયજી પ્રકાશે છે કે-“ વિઝિન* શ્રી ભાવાર જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાની યશોવિજયજીકૃત ગ્રંથમાળા,
For Private And Personal Use Only
