________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બે પ્રકારનાં આયુષ્ય,
૩e વાબ આપે કે “હે સખીના નાથ ! સાંભળે, આ નગરમાં શતરફથી અવિ લાગ્યું હતું. તે વખતે ભયને લીધે તમારી મૂર્તિને ઝાલોને તે બેસી રહી હતી, તેમાં તેનું શરીર બળીને ભસ્મ થઈ ગયું, એટલે તેના પ્રાણ છુટયા; પણ તમારી મૂર્તિને વળગેલા પાણિ એટલે હાથ છુટ્યા નહીં.” આ પ્રમાણે સખીની વાણી સાંભળતાંજ તે વણિકના પ્રાણ ચાલ્યા ગયા.
અહીં કોઈને શંકા થાય કે રાગ અને સ્નેહમાં શો તફાવત છે ? તે તેના જવાબ એ છે કે રૂપાદિક જેવાથી જે પતિ ઉત્પન્ન થાય તે રાગ; અને સામાન્ય રીતે સ્ત્રીપુત્રાદિક ઉપર જે પ્રીતિ થાય તે સ્નેહ કહેવાય છે.
આ પ્રમાણે ત્રણ પ્રકારના અધ્યવસાયથી આયુષ્યને ક્ષય થાય છે (૧). બીજું નિમિત્તથી એટલે દંડ, શસ્ત્ર, રજજુ, અગ્નિ, જળમાં પતન, મૂત્ર પૂરીષને ધ અને વિષનું ભક્ષણ વિગેરે કારણેથી પણ આયુષ્યને ક્ષય થાય છે (૨). આહારથી એટલે ઘણું ખાવાથી, ડું ખાવાથી અથવા બિલકુલ આહાર નહીં મળવાથી આ યુષ્યને ક્ષય થાય છે. સંપ્રતિ રાજાના પૂર્વ ભવન જીવ ઠુમક કે જે સાધુ થયો હતા તે દીક્ષાને જ દિવસે અતિ આહારથી મૃત્યુ પામ્યું હતું (૩). વેદનાથી એટલે શૂળ વિગેરેથી તથા નેત્રાદિકના વ્યાધિથી આયુષ્યને ક્ષય થાય છે (૪). પરાશાતથી એટલે ભીંત, ભેખડ વિગેરે પડવાથી અથવા વીજળી વિગેરેના પડવાથી આ યુને. ક્ષય થાય છે (૫). સ્પર્શથી એટલે ત્વક વિષાદિના સમુદ્દભવથી તથા સર્પ વિગેરેના
શથી (ડશથી) આયુષ્યને ક્ષય થાય છે. બ્રહ્મદ ચકીના મૃત્યુ પછી તેના પુત્રે ચકીને સ્ત્રીરતનને કહ્યું કે “મારી સાથે લેગવિલાસ કર.” ત્યારે સ્ત્રીરને કહ્યું કે “હવસ ! મારે સ્પ તું સહન કરી પણ શકાશ નડ્ડ. તે વાત તેણે સાચી માની નહીં. ત્યારે તે સ્ત્રીને એક અશ્વને તેના પૃષ્ટથી કટી સુધી સ્પર્શ કર્યો, એટલે તરત જ તે અશ્વ સર્વ વીર્યના ક્ષયથી તત્કાળ મૃત્યુ પામ્યો. એ જ પ્રમાણે એક લોઢાના પુરૂષને સ્પર્શ કર્યો છે તે પણ લય પામાં ગયે ( ગળી ગયે) (૬) શ્વાસેવાસથી એટલે દમ વિગેરેના વ્યાધિને લીધે ઘણું શ્વાસે શ્વાસ લેવાથી અથવા શ્વાસ રૂંધાવાથી આયુષ્યને ક્ષય થાય છે (૭). આ સાત પ્રકારના ઉપકમ સેપક્રમી આયુષ્યવાળા હોય છે.
ત્રેસઠ શલાકા પુરૂષ વિગેરે ઉત્તમ પુરૂ, ચરસ દેહધારી, અસંખ્યાતા વર્ષના આયુષ્યવાળા ( જુગલીયા) મનુષ્ય અને તિર્યો, દેવતાઓ તથા નારકી જી નિરૂપકમ ડયુષ્યવાળા હોય છે. તે સિવાય બીજા સર્વ જીવો સેપકુમ અને
.
૧ તેજ ભવમાં મોજવા વાળા હેવાથી છેલ્લુંજ શરીર ધરવા વાળા.
For Private And Personal Use Only
