________________
www.kobatirth.org
૧૪
જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
રેચક પૂરક કુંભક શાંતિ, કર સુખમન ઘર આન, જન સમાન ઉદાન વ્યાનકું, સમ્યગ્ ગ્રહ હું અપાન; સઈજ સુભાવ સુરંગ સભામે, અનુભવ અનહુદ તાન. કર આાન ધર શો ામ મુદ્રા, અહી સાન; અજપા જાપ સાહચુ સમરન, કર અનુભવ રસપાન, આતમધ્યાન ભરત ચકી લહ્યા, ભવન આરીસા જ્ઞાન; ચિદાનંદ શુભ ધ્યાન ભેગ જન, પાવત પદ્મ નિરવાન.
ગુગ
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જગત ૨
જગત ૩
For Private And Personal Use Only
જગત ૪
જગત ૫
પિ’ડસ્થાનિક ધ્યાનનું સુખ અનુભવગમ્ય હાવાથી તેના અભ્યાસીનેજ તે પ્રાપ્ત થાય છે. ઉપરના પદ્યમાં પિંડસ્થાર્દિક ધ્યાનનું વર્ણન કરેલું છે અને તેને ઉપાય પણ બતાવ્યુ છે. રેચક, પૂરક, કુભક અને શાંતિકવડે શરીરમાં રહેલા અનેક જાત ના વાયુને નિગ્રહ કરવે અને એમ કરીને મનને સ્થિર કરવુ. મનને અને વાયુને કંઇ એવા ઘાડા સ ધ છે કે વાયુની સ્થિરતાએ મનની પણ સ્થિરતા થાય છે, થીજ વાયુને નિરોધ કરવાની જરૂર રહે છે. તન મનને ખાધાકારી મળનું ઉપર ના સ્ફી ક્રિયાથી શેાધન ધાય છે,અને તેમ થતાં તન મન ચાખ્ખાં થાય છે. પરંતુ એ ક્રિયા કરતાં ગુરૂગમ્ય લઇ તે મુજબ વર્તવા કાળજી રાખવી જોઇએ, નહિત - Āટું નુકશાન થઇ જાય છે. આ દ્રવ્ય રેચકાદિ ક્રિયા ઉપરાંત પ્રથમ ભાવ રેચકાઠિ
સ્પરૂપ રામજાવ્યુ છે. તેની પ્રાપ્તિ થયેજ સ પ્રયત્ન સફળ થાય છે. મનની સ્થિરતા થતાં તે સર્વ સુસાધ્ય થાયછે. જેમ પવન પડી જતાં—શાન્ત થતાં વાધેલી મેઘની ઘટા નિષ્ફળ જતી નથી, તેમ મન સ્થિર થતાં-શાન્ત થતાં સમાધિરૂપ મેઘછૂટા વાધતી અમેઘ વૃષ્ટિને કરે છે. તેમાં પણ જો પુનઃ ચિત્તની અસ્થિરતારૂપ ત્રાયુની ઉદીરણા થાય તે તે વાધેલી સમાધિરૂપ મેઘની ઘટાં પાછી વીખરાઈ જાય છે. પર’તુ પ્રયત્નયોગે પ્રગટેલી ચિત્તની સ્થિરતા એમની એમ જળવાઇ રહે, પ્રતિકૂળ સયાગે વિખરાઇ ન જાય તે તેથી વિચ્છિન્ન સુખ-સમાધિરૂપ મેઘની દૃષ્ટિ થાય છે, અને એવી રીતે અવિચ્છિન્ન સુ--સમાધિની વૃષ્ટિ થવાથી દયારૂપી નદી છલકાઇ ન્તય એવુ' શમ (શાંતિ) ૫ પાણીનુ પૂર એટલું બધું વધે છે કે તેથી પાંચ ઇન્દ્રિયેાના સફળ વિષય વિકારરૂપ વિષસે સમૂળગાં ઘસડાઇ જાય છે. જ્યારે મહિર વિષયેામાં ભટકતુ મન શુભ અભ્યાસવશાત્ તેમાંથી નિવી શુભ
પ્રાણાયામ. વ્યાસે શ્વાસ નિરેાધના નિયમથી વાયુને બહાર નીકાલવે. ૨. વાસુને અંદર વે. વાયુને સ્થિર કરવા. ૪ પ્રાણ આદિક વાયુ શરીરનાજીદા જુદા ભાગમાં વ્યાપેલા હણવા. બેગ મુદ્રા, જિન મુદ્રા અને મુકતાસુકિત મુદ્રા પ્રમુખ કોઇ વિશિષ્ટ મુદ્રા અથવા સમમુદ્રા એટલે સમતા સભવે છે,
