________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બે પ્રકારના આયુષ્ય.
૩૯ નિકાચિત એવાં સર્વ કર્મોન શુભાશુભ પરિણાદિના વશથી અપવર્તન થાય છે, તથા નિકાચિત કર્મોની પણ તીવ્ર તપવડે પુરણાયમાન થતા શુભ પરિણામના વશથી અપવર્તન થાય છે. તે વિશે પૂજ્યપાદ શ્રી જિનભદગણિ ક્ષમાશમણે કહ્યું છે કે
सव्वपगणमेवं, परिणावरसाबुवकमो होज्जा ।
पायमनिकाझ्याणं, तवसाओनिकाझ्या पि ॥ १ ॥ ભાવાર્થ–“પ્રાયે કરીને અનિકાચિત એવી સર્વ કર્મપ્રકૃતિને એજ પ્રમાણે પરિણામના વિશથી ઉપકમ થાય છે, અને નિકાચિત પ્રકૃતિને પણ ઉગ્ર તપથી ઉપકમ લાગે છે.”
જેમ ઘણુ કાળ સુધી ચાલે તેટલું ઘણું ધાન્ય પણ કઈ માણસ ભસ્મક વાતના વ્યાધિથી થોડા કાળમાંજ ખાઈ જાય છે, એટલે તે ધાન્યની વર્તમાન સ્થિતિને નાશ થઈ ગયે એમ ધારવું નહીં, પરંતુ વ્યાધિના બળથી ઘણું ધાન્ય થડા કાળમાં ખવાઈ ગયું, તેવી જ રીતે લાંબી મુદત સુધી ભેગવવા લાયક કર્મ ડી મુદતમાં ભેળવી લીધું એમ જાણવું; અથવા જેમ આમ્રફળ વિગેરેને ખાડામાં નાંખી ઉપર ઘાસ વિગેરે ઢાંકી રાખીએ તે તે ફલ થોડી મુદતમાં પાકી જાય છે, તેવી રીતે તેવાં અનિકાચિત કર્મ પણ થોડી મુદતમાં ભગવાઈ જાય છે.”
વળી શિષ્ય પ્રશ્ન કરે છે કે “અપવર્તન કરવાથી થોડા કાળમાં અથવા અપવર્તન ન કરે તે જેટલી સ્થિતિવાળું હોય તેટલા ચિરકાળે પણ જે કર્મ બાંધ્યું હોય તે સર્વ જે આપના કહેવા પ્રમાણે અવશ્ય જોગવવું પડતું હોય તે પ્રસન્ન રહે છે વિગેરેએ સાતમી નરકને ગ્ય કર્મ બાંધ્યું હતું, તેને તેવા પ્રકારના દુખવિપાકનો ભંગ તે સાંભળવામાં આવતું નથી. તે તે શુભ ભાવથી થડા કાળમાંજ કેવળજ્ઞાન પામ્યા છે, તે સર્વ કર્મ વેદવું જ પડે છે” એમ જે આપે કહ્યું તે વ્યર્થ થશે.”
આ પ્રશ્નનું ગુરૂ મહારાજ સમાધાન આપે છે કે “જે કર્મ બાંધેલું છે તે કર્મ પ્રદેશથી તે સર્વ જી અવશ્ય ભગવે છેજ. પણ રસના અનુભાવથી તે કેઈક કર્મ ભગવાય છે, અને કેઈક કર્મ નથી પણ જોગવાતું. તેનું કારણ એ છે કે શુભ પરિણામના વશથી તે કર્મના રસની અપવર્તનો (ક્ષય) થાય છે. તેથી પ્રસન્નચંદ્રાદિકે સાતમી નરક ચગ્ય કર્મોના પ્રદેશો નીરસ (રસ વિનાના) ભેગવ્યા છે પણ વિપાકઉદયથી ગવ્યા નથી.”
વળી શિષ્ય કહે છે કે “જ્યારે પ્રસાચંદ્રાદિકે જે કર્મ રસવાળું બાંધ્યું હતું તે કર્મને નસપણે ભગવ્યું, ત્યારે તે પૂર્વની જ જેમ કૃતનાશ અને અકૃતાગમ નામના બન્ને દેશે પ્રારા થયા.”
For Private And Personal Use Only
