________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
प्रज्जवसा फासे
બે પ્રકારનાં આયુષ્ય
निमित्ते, आहारे वेयणा पराघाए । णापाणू, सत्तविहं झिज्जर आ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રૂપ
11.2.11
#
ભાવા અધ્યવસાન, નિમિત્ત, આહાર, વેદના, પરાઘાત, સ્પર્શ અને શ્વાસેાશ્વાસ એ સાત પ્રકારે આયુષ્યને ક્ષય થાય છે. ”
"}
વિવેચન—અધ્યવસાનના ત્રણ પ્રકાર છે—રાગ, ભય અને સ્નેહ. તેમાં રાગના અધ્યવસાન પણ મરણના હેતુ થાય છે. જેમ કેઇ એક અતિ રૂપવાન યુવાન મુસાફર અરણ્યમાં તૃષાતુર થવાથી પ્રપા ( પાણીના પરમ )ને સ્થાને ગયે. ત્યાં પાણી પાનારી સ્ત્રીએ જળ લાવીને તેને પાયું. પછી તે મુસાફર પેલી સ્ત્રીએ ના કહ્યા છતાં પણ ત્યાંથી ચાલતા થયેા. તે સ્ત્રી તેની સાસુજ જોઇ રહી, અને જ્યારે તે મુસાકુર અદશ્ય થયા, ત્યારે તે સ્ત્રી તેની ઉપરના ઉત્કટ રાગના અધ્યવસાયથી તરતજ મૃત્યુ પામી.
ભયના અધ્યવસાયથી કૃષ્ણ વાસુદેવને જોઇને સામિલ બ્રાહ્મણુ હૃદયસ્ફોટ થવા વડે મરી ગયા,તેમજ મૃગાવતીના સ્વામી શતાનિક રાજા ચડપ્રàત રાજાને સૈન્ય સહિત આવતા સાંભળીને તેના લયથી મરણુ પામ્યા.
For Private And Personal Use Only
સ્નેહના અધ્યવસાયથી મરણ પામેલાનુ' દૃષ્ટાંત એ છે કે “તુર'ગપુરમાં નવર નામે રાજા હતે. તેને ભાનુ નામે મંત્રી હતા, તે મ`ત્રીને સરસ્વતી નામની પત્ની હતી. તે ૬ પતીને પરસ્પર અત્યંત સ્નેહ હતા, તે વાત રાજાના સાંભળવામાં આવવાથી તેની પરીક્ષા કરવાને રાજાને વિચાર થયે, એકદા રાજા મ'ત્રી સહિત મૃગયા રમવા માટે વનમાં ગયા, ત્યાં કોઇ પ્રાણીનું રૂધિર મ`ત્રીના વસ્ત્ર તથા અશ્વપર લગા ડીને રાજાએ તે અશ્વ ગામમાં તેને ઘેર મેકલી દીધે, પોતાના પ્રિય સ્વામી વિના તેનાં વસ્ત્ર તથા અશ્વને રૂધિરવાળાં જોઇને “ હાય ! હાય ! મૃગયા રમવા ગયેલા મારા પતિને કે!ઇ સિ’હાર્દિકે મારી નાંખ્યા ” એમ ધારીને સરસ્વતી જાણે વાથી હાઇ હાય તેમ ભૂમિ પર પડીને તત્કાળ મરણ પામી, તે વાત જાણીને રાજાને અત્યંત ખેદ થયા. પછી તે ભાનુ મત્રી પ્રિયાવિયેગના દુ:ખથી સેગી થઈને ગગાકિનારે ગયા. તે સરસ્વતી મૃત્યુ પામીને ગંગા નદીને કિનારે આવેલા મહારથપુરના રાજાની પુત્રી થઇ. ભાનુ મત્રી બાર વર્ષે વ્યતીત થયા પછી ભિક્ષાને માટે અટન કરતા રાજમદિરે ગયા. ત્યાં તે કન્યા તેને જોઇને ભિક્ષા લઈ તેને આપવા આવી, પણ તે મંત્રીના દર્શનથી જાણે ચિત્રમાં આળેખેલી હાય તેમ સ્તબ્ધ થઈ ગઈ. તેના હાથમાં રહેલુ અન્ન કાગડા લઈ ગયા, પણ તે ચેણીને આપી શકીનાઁ, ચામ તેા કાંઇક જોઇ વિચારીને અન્યત્ર ચાલ્યા ગયે.પછી તે કન્યાએ પેાતાની માએ
