________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ. ચા પીજે અર્થ લેતાં તો કાંઈ કહેવાનું નથી, પણ પ્રથમ અર્થ લેતાં જે શ્રી સિદ્ધ સેનસૂરિએ શ્રી નેન્ટિસૂત્રની વૃત્તિ રચી હોય તે તેઓશ્રી અવશ્ય શ્રી નદિસૂત્ર, જે શ્રી દેવર્ધ્વિગણિ ક્ષમાશ્રમણે વિ. સં. છઠ્ઠા સૈકામાં ગુંચ્યું છે, તેના લખાયા પછી થયા હોવા જોઈએ. શ્રી નવિની વૃત્તિ શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિએ રચી છે, એવું જૈનગ્રંથાવલીમાં જોવામાં આવતું નથી, જો કે એ ગ્રંથાવળી ઘણું અપૂર્ણ છે, એટલે એમાં ન જેવામાં આવે માટે નથી એ કાંઈ આધાર રાખી શકાય એમ નથી. શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિકૃત શ્રી નંદિસૂત્રવૃત્તિ શ્રીમદ્દ યશોવિજયજીને જોવામાં આવેલ હાય, અને તેથી શ્રીમદે ઉપર મુજબ લખ્યું છે. આ વાત સાચી ડરે, તે આ વૃત્તિકાર શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિએ શ્રી સમ્મતીસૂત્ર ગુંચ્યું એમ માનવા આપણે લલચાશું.
આ ગમે તેમ હય, પણ આ બધું અત્રે મુકવાને હેતુ એ છે કે શ્રી ઉપદેશમાળાકાર શ્રી ધર્મદાસજીએ શ્રી સંમતીસૂત્રપરથી ગાથા લીધી કે શ્રી સમ્મીસૂત્રકારે શ્રી ઉપદેશમાળા ઉપરથી લીધી,એને વિદ્વાનોએ તેલ કરે. શ્રી ઉપદેશમુળાકારના સમયના નિર્ણયમાં આ ગ્રંથાતરની વિગત પણ ઉપયોગી થવા યોગ્ય છે.
આ અને આવા બીજા અિતિહાસિક પ્રશ્ન ઉદભવ્યાથી એક લાભ થાય છે, પરની તે એ છે કે એમ તે ચોક્કસ જણાય છે કે જેનચરિત્ર પ્રકરણે ઉ. ઉપયોગિતા વિશેષ પદેશરૂપે સાવ સાચાં છે, પરમ હિતકર-કલ્યાણકારી છે, પણ અમાટે કે ઈતિહાસમાટે?
ઉદા. તિહાસિક સત્ય માટે આધાર રાખી શકાય એવું બહુ ઓછું છે.
"""ચરિત્રનાયકની અને એજ નામને બીજા પાત્રોની અથવા એવી લગતી બીજી એટલી બધી સેળભેળ બાબતે ચરિત્રમાં ગુંથેલી હોય છે કે ચરિત્રનાયકનાં ઈતિવ્રત, દેશકાળ આદિનું એતિહાસિક સત્ય ચાળી કાઢવું બહુ બહુ મુ. કેલ, અશકયાય છે. એકજ નામની જુદી જુદી વ્યક્તિઓ હોવા છતાં તે પ્રત્યેકની અમુક બાબતે અમુક રીવળતી સુપ્રસિદ્ધ વ્યક્તિને આપી દીધી હોય છે, અને થવા એમ સ્પષ્ટ આરે પણ ન કર્યું હોય તે પણ એક વ્યક્તિનું ચરિત્ર, તેની કુ તિ આદિ તેજ નામની બીજી બહુ પ્રસિદ્ધિમાં આવેલી વ્યક્તિને આરોપી દેવા જાણ્યે અજાણે આપણે લલચાઈ જશું. દાખલા તરીકે શ્રી ઉમાસ્વાતિનું ચરિત્ર, તેની કૃતિ એવું નામ સાંભળતાં-વાંચતાં જ પ્રથમ દર્શને શ્રી વિકમ પહેલાં થયેલા શ્રી તવાથધિગમ રસૂત્રાદિના પ્રણેતાજ આપણી નજરમાં આવી જશે. શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિની કૃતિ એવું સાંભળતાં-વાંચતાં જ શ્રી.વર્કમગ્રુપના પ્રતિબંધક,શ્રી વૃદ્ધવા દીના શિષ્ય, શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર આપણી દષ્ટિએ આવી જશે. શ્રી હરિભદ્રસ - અન્ય ચરિત્ર પ્રકરણમાં પણ આમ જ છે; વળી વિશેષ સેળભેળતા છે. દાખલા તરીકે કથાસરિત્ સાગર આદિ,
For Private And Personal Use Only
