________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
''
એક ઐતિઙાસિક પ્રા.
૨૯૯
(૧) આ ગાથા ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે શ્રી ઉપદેશમાળામાં ૩૨૩ મી છે. (૨) શ્રી સમ્મતીસૂત્ર (શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિષ્કૃત ) માં ત્રીજા કાંડમાં ૬૬ મીછે. (૩) શ્રી યતિલક્ષણ સમુચ્ચય (શ્રી યશેાવિજયગણિકૃત) માં ૭૨ મી છે.
આ ખાસ જણાવવાના હેતુ એ છે કે એ ગાથા એ ત્રણે ગ્રંથમાં મૂળ ગ્રંથમાં છે. શાખરૂપે કે આધારરૂપે અથવા ઉછીની લીધેલી રૂપે છે, એમ સ્પષ્ટ નથી. એટલે સ્વાભાવિક પ્રશ્ન ઉઠશે કે પ્રથમ શું? ઉપદેશમાળા કે સમ્મતીત કે યંતિલક્ષણુ સમુચ્ચય? અત્યાર સુધી આપણું ધ્યાન શ્રી ઉપદેશમાળામાંના ઐતિહાસિક સૂચવનમાં રોકાયું હતું; હવે અચાનક એ ઉપદેશમાળાની ગ્રંથાંતરમાં મળી આવ તી ગાથાપર ખેંચાયું છે. શ્રી યતિલક્ષણુ સમુચ્ચયમાં પ્રસ્તુત ગાથા મૂળમાંજ છે, તથાપિ તે શ્રી ઉપદેશમાળામાંથી અક્ષરશઃ લીધેલી છે એ નિશ્રી યશેોવિજયજી વિંવાદ છે; કેમકે શ્રીમાન્ યશેવિજયજીએ શ્રી ધર્મદાસગણિ તેમજ તેની ઉપદેશમાળાની શાખ ઘણે ઠેકાણે આપી છે. પામી એધ ન પાળે મૂરખ, માંગે બેધ વિચાલે; લહિયે... તે કહે કેણુ મૂલે,એલ્યુ. ઉપદેશમાળે......... (સાડા ત્રણસે ગાથાનુ` સ્તવન ઢાળ ૧, પદ્મ ૨૩મું) “ જે નિર્ગુણ ગુણરત્નાકરને, આપ સરખા દાખેરે;
અને ઉપદેશમાળા.
સમકિત સાર રહિત તે જાણા, ધદાસણ ભારે.......... (એજન, ઢાળ, ૨. પદ ૧૦ મું.) તેમજ આ સ્તવનમાં કેંકાણે ઠેકાણે શ્રી યશેાવિજયજીએ ઉપદેશમાળામાંની કેટલીક ગાથાઓ સમલૈકી ગુજરાતી રૂપે ઉતારી છે. પ્રસ્તુત ગાથા પણ આ પ્ર માણે ઉતારી છે:
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
,,
“ જિમ જિમ બહુશ્રુત ખડું જનસમ'ત, મહુ શિષ્યે પરવિરયે, તિમ તિમ જિનશાસનના વયી, જો નવિ નિશ્ચય દરિયા-” ( ઢાળ પહેલી. પદ ૧૪ મું )
આ ઉપરથી ભદ્રે શ્રી યતિલંક્ષણ સમુચ્ચય મૂળમાં આ ગાથા છે, અને એ શ્રી ઉપદેશમાળા અથવા અન્ય ગ્રંથ ઉપરથી લીધી છે એમ સ્પષ્ટ નથી કહ્યું, તાપણ સિદ્ધ થાય એમ છે કે એ ગાથા શ્રી ઉપદેશમાળા કે અન્ય ગ્રંથની છે.
For Private And Personal Use Only
હવે પ્રશ્ન શ્રી સમ્મતીસૂત્ર મૂળ તથા ઉપદેશમાળાને રહે છે, પ્રથમ કેાની સમતીસૂત્ર પહેલું રચના થઇ, શ્રી સમ્મતીસૂત્રની કે ઉપદેશમાળાની ? શ્રી ઉપદેશમા કે ઉપદેશમાળા ? ળામાંના ઐતિહાસિક દૃષ્ટાંતાની પર્યાલાચના કરતાં આપણે સ્વાભાવિક એવા અનુમાન ઉપર આવીએ એમ છે કે શ્રી વાવમીનાવારા પછી, શ્રી વીરાત્છતા
