________________
ઊતરતી રાતનો ઉજળો ઓળો નામના તહેવારના દિવસે ઠેરઠેરથી જાત્રાળુઓ અહીં ઊમટતા. આખા પ્રદેશમાં ભગવાનને બલિદાન ચડાવવાનો અધિકાર કેવળ આ મંદિરના પૂજારીઓને હતો. પણ આ ધર્માધિકારીઓને ધર્મના સત્ત્વ સાથે કશો જ નાહવા-નિચોવવાનો સંબંધ નહોતો. તેઓ તો લોકો પર પોતાની સત્તા ચલાવી આપખુદી વૃત્તિને સંતોષવામાં અને ધનના ઢગલા એકઠા કરવામાં તલ્લીન હતા.
તે કાળે શાસન રોમનું હતું, પણ કહેવા ખાતર સત્તા યહૂદીઓના કોઈક રાજાને આપવામાં આવતી. હકીકતમાં તો તેય હોય તો ખંડિયા રાજા જેવો જ. રોમના સૂબાની ગુલામગીરી અને ચાપલૂસીગીરી કરે અને યહૂદી પ્રજાનું લોહી પી માતો થાય. ઈશુના કાળમાં તો રાજા નર્યો યહૂદી પણ નહોતો. કોઈક યહૂદી કન્યાને પરણેલો હતો, એટલો જ નાતો હતો. યહૂદી, સાથે, એટલે સ્વાભાવિક રીતે જ યહૂદી પ્રજા પરના જોરજુલમ, ત્રાસ અને આપખુદી એની ચરમ સીમાએ પહોંચી જઈ શકતાં હતાં. આ રાજાનું નામ હતું હેરોડ. પ્રજાનાં લોહી રેડી રોમી સમ્રાટને ભારે નજરાણું મોકલી રાજી રાખતો અને આ બાજુ પ્રજા પર મનમાન્યો ત્રાસ વર્તાવતો.
લોકમાનસ પર વર્ચસ્વ ધરાવતી બે સત્તા છે. એક છે રાજ્યસત્તા અને બીજી છે ધર્મસત્તા. જ્યાં સુધી નૈતિક સત્તાના કહ્યામાં રાજ્યસત્તા હોય છે, ત્યાં સુધી રાજ્ય વકરતું નથી. પણ નૈતિક સત્તાનાં પાણી ઓસરવા માંડે છે, ત્યારે રાજ્યસત્તા ધર્મસત્તાને કેવળ દાસી બનાવી લેવાને બદલે જોહુકમીનું એક માધન બનાવી લે છે, અને કહેવાતા ધર્માધિકારીઓને ખરીદી લે છે પેલેસ્ટાઈનની આ જ સ્થિતિ હતી. પૂજારી, શાસ્ત્રી,
