History of Canonical Literature of Jainas

Author(s): Hiralal R Kapadia, Nagin J Shah
Publisher: Prakrit Text Society Ahmedabad

Page 145

128
THE CANONICAL LITERATURE OF THE JAINAS नरयविभत्ती ५ महावीरथुई ६ कुसीलपरिभासए ७ वीरिए ८ धम्मे ९ समाही १० मग्गे ११ समोसरणे १२ आहत्तहिए १३ गंथे १४ जमईए १५ गाथा १६२ पुंडरीए १७ किरियाठाणा १८ आहारपरिण्णा १९ [अप्]पच्चक्खाणकिरिया २० अणगारसुयं २१ अद्दइजं २२ णालंदजं २३"
These titles are translated by the late Prof. Jacobi as under in S. B. E. (vol. XLV, contents):
"The doctrine, the destruction of Karman, the knowledge of troubles, knowledge of women, description of the hells, praise of Mahāvira, description of the wicked, on exertion, the law, carefulness, the path, the creed, the real truth, the Nirgrantha, the 3Yamakas, the song, the lotus, on activity, knowledge of food, renunciation of activity, freedom from error, Ardraka and Nalanda.”
On p. 249 of this work he has written the following foot-note, in connection with the title of the 2nd ajjhayana:
"The name of this lecture, which occurs in its last line, is veyaliya, because, as the author of the Niryukti remarks, it treats on vidārika, destruction (of Karman), and because it is composed in the Vaitāliya metre.4 For either, word, vaidārika (or rather vaidālika, cf. karmavidalana)
1
2
3 4
This title is explained in two ways: (i) indicating the opening words and (ii) suggesting the śrókhalābaddha-yamaka. The latter fact has been noted in Süyaga danijjutti as under, while its another title Ayānijja is being explained:
"जं पढमस्सऽन्तिमए बिइयस्स उ तं हवेज आदिम्मि ।
TUMળનું પક્ષી પ્રશ્નો વિ જુનાગો | ૨૩૩ '' In Samavāya (s. 16) the names of these 16 ajjhayanas are given with some slight variation here and there with the opening words viz. 'HAH TIGT FICTET EFT." Can we hereby infer that the generic title of each of the 16 ajjhayaņas is Gāhā ? Verses 159-163 of Samarāiccacariya (Bhava I) are instances of "śrnkhalā yamaka”. “નિર્યુક્તિકારને અનુસરીને જર્મન વિદ્વાન જેકોબી સૂયગડ અંગના અંગ્રેજી અનુવાદ (s. B. E. Series Vol. XLV)માં પ્રાકૃત વૈતાલીય બોલ the destruction of Karman (=કર્મનું વિદારણ કે વિકલન) એવા અર્થમાં લે છે, અને એ પ્રાકૃત બોલને વેઆલીયનું રૂપાંતર માની વૈતાલીય છંદનો પણ અર્થ ઊપજાવે છે. એમાં બહુ વાંધા આવે છે. પ્રથમ તો સં. વિ+દ અથવા વિ+દલું ધાતુ ઉપરથી વિઆલિય (. વિદારિત) અથવા તો વિઅલિય (સં. વિદલિત) શબ્દ અનુક્રમે અગ્રિમ પ્રાકૃતમાં નીપજે, પણ આલિય ન નીપજે. એ રૂપ તો અંત:પાતી એ નહિ, પણ ઉત્તર પ્રાતમાં સંભવે, ઉત્તરકાલની રૂપના પ્રયોગ સામે સમયવિરોધના વાંધા ઉપરાંત બીજો એક વાંધો ઊભો થાય છે. એની વ્યુત્પત્તિ સં. વિ+દ અથવા તો વિ+દ ઉપરથી સાધી ‘ના’ અર્થ કરી શકાય, પણ ‘કર્મનો નાશ’ એવો અર્થ શી રીતે શક્ય બને ? પોતાની કલ્પના અબાધિત છે એમ માની લેઈ જર્મન વિદ્વર્ય સૂયગડના પ્રથમ શ્રુતસ્કંધના પંદરમા અજઝયણની જમઈય સંજ્ઞાનો પડછો આપે છે, પરંતુ આ સંજ્ઞા દ્વિઅર્થી છે નહિ. જમઈય (સં. યમકીય) બોલનો એક જ અર્થ