________________
૨૨
બુપ્રિભા [ તા, ૧૦–૨–૧૯૬૪ જે તેમ હોય નહિ તે “પ્રબંધચિંતન જોતાં આચારનું સંસ્કૃત સાહિત્યનું મણિ “ કુમારપાલ ચરિત્ર' “પ્રભાવક જ્ઞાન કેટલું બળું હતું તે સહજ ચરિત્ર” “દયાશ્રય” વગેરે ગ્રંથો લખાત સમજાય છે.
છેવટ, પોતે ચુસ્ત જૈન હવા - કેશરચના તરફ એમનું કેટલું છતાં–જૈનેનું શાસન જ્યાં ત્યાં અમતીવ્ર વલણ હશે એ માત્ર એ કેશની લમાં મુકાવવા પિતાના ધર્મથી બંધાસંખ્યા તથા નામ જાણવાથી જ યેલાં હોવા છતાં બીજા ધર્મ પ્રત્યે તરત ધ્યાનમાં આવશે. તેમણે એક કેટલા સહિષ્ણુ હતાં તે એમને, નહિ પણ પાંચ કેશ રચ્યાં છે. * મહાદેવ સ્તોત્ર ' નામનો રસ્તુતિગ્રંથ અભિધાન-ચિંતામણી, અનેકાથકાશ. બતાવી આપે છે; અને તે હકીકત બકોશ નિવકાશ અને દેશી નામમાળા. દરેક રીતે તેમના મોટા મન ને એમની (સવૃત્તિ). આમાંથી છેલ્લે ગ્રંથ આજે વિશાળ ભાવનાની સાબિતી પૂરી પણ ઘણી રીતે ઉપયોગી થઈ પડે પાડે છે. તેમ
એમના કાવ્યમાં મધુરતા, સરળતા ન્યાયનો વિષય એમને અપરિચિત અને વિષયની ગંભીરતા ઠેક ઠેકાણે ન હતું. પ્રયાણમિ માસા સાથે ન્યાયના પ્રસરી રહેલી છે. એમણે પોતાના તત્વજ્ઞાનના એમના ચાર ગ્રંથ સમયમાં પણ પોતાની વિના કયા જાણીતા છે.
અને આત્મ તિને લઈને ઘણા ગશાસ્ત્ર તથા રાજનીતિ એ સુધારા કર્યા છે, એ હકીકત એમના બંને વિષય પણ એમણે ખેડયા છે. તથા એમના સાહિત્યના સમયની નાટક અને નાટયશાસ્ત્રને તે સમયના આસપાસના સાહિત્યને બારીક વિદ્વાને પોતાને અભ્યાસને તથા અભ્યાસ કરવાથી તરત જણાઈ પિતાની કલમને અજમાવવાને સાધા- આવે છે. રણ વિષય ગણતા. સૂરિજીએ તેટલા ' એવી વ્યક્તિને માટે જ્યોતિર્ધર માટે-ચંદ્રલેખા વિજય પ્રકરણ-ટેક કહે, યુગ પ્રવર્તક કહો, કલિકાલ લખીને તે વિષય પણ પિતાને સુલભ સર્વજ્ઞ કહે અથવા તેથી પણ વધારે હતો તેમ ભાન કરાવ્યું.
ઉગ્રતા દર્શાવતા વિશેષણ વાપરે, કાવ્યાનુશાસન અને અહંકાર તે તેમાં સહેજ પણ અતિશક્તિ નિવિક છે કે અહંકારના મં િવાપરી કહેવાશે નહિ.
