Bij Ne Ketar Joi Che

Author(s): Ratnasundarsuri
Publisher: Ratnasundarsuriji

Page 3

વરસાવેલા અનેક અભિશાપોમાંનો એક અભિશાપ આ છે કે એણે માનવને કલ્પનાતીત હદે સંવેદનહીન બનાવી દીધો છે.
કોયલના ટહુકામાં એને માત્ર “શબ્દ” નો જ અનુભવ થાય છે. પરમાત્માની મૂર્તિમાં એને માત્ર ‘પદાર્થ’નાં જ દર્શન થાય છે. પ્રભુ સન્મુખ નૃત્ય કરી રહેલ ભક્તના પગમાં એને માત્ર ‘વેદિયાવેડા જ દેખાય છે. લાચારીથી ભીખ માગી રહેલ ભિખારીમાં એને ‘દંભ' સિવાય બીજું કાંઈ દેખાતું નથી. ધરતીકંપમાં દટાઈ ગયેલ હજારો માણસોની વેદનાઓ એ ટી.વી. પર ચા પીતા પીતા મજેથી જઈ શકે છે. નિર્દોષ પશુઓની થઈ રહેલ બેરહમ કતલની હદયદ્રાવક વાતો એ લાગણીહીન બનીને ટેસથી સાંભળી શકે છે. આ જ વાતાવરણમાં તારો ઉછેર થયો હોવાથી કુદરતના સહજ પરોપકારના સ્વભાવને તું ‘ઉદારતા' માનવા તૈયાર ન થાય એ બિલકુલ સમજાય તેવી વાત છે. ખેર, તને તારી જ રીતે મારે સમજાવવો પડશે. જેની વાત હવે પછીના પત્રમાં.
મહારાજ સાહેબ,
આપે ફેકેલા પડકારને ઝીલી લેવાની મારામાં કોઈ ક્ષમતા પણ નથી અને મારી એવી કોઈ યોગ્યતા પણ નથી પણ, તો ય જે વાસ્તવિકતા હોય એને મારે સમજી તો લેવી જ છે. અને હા, મને આનંદ તો એ વાતનો છે કે હું મીઠો ઝઘડો કરવા છેવટે આપની પાસે આવ્યો છું. ભિખારી કંદોઈ સાથે ઝઘડવા જાય અને કંદોઈ આવેશમાં આવીને ભિખારી પર બે-ચાર ઈંડા ફેંકી દે તો ભિખારીનું તો કામ જ થઈ જાય ને?
બસ, આવી જ કંઈક ગણતરીથી આપની સાથે આ પત્રવ્યવહાર મેં ચાલુ કર્યો છે. હું દલીલો ઉઠાથે જાઉં, આપ એના જડબાતોડ જવાબો આપતા જાઓ અને એમાં જ મારું હૃદય પરિવર્તન થઈ જાય, બસ, આપની સાથેનો મારો આ ઝઘડો સફળ ! હા, તો મારી વાત એ હતી કે પ્રથમ પત્રમાં આપે કુદરતની ઉદારતાની જે વાતો લખી છે એ વાતોમાં ખાસ દમ એટલા માટે નથી કે એ કાંઈ નદી, સૂર્ય, વૃક્ષ વગેરેની ઉદારતા નથી પણ એ તો એમનો સ્વભાવ જ છે.
નીચે તરફ જ વહેવાનો જેમ પાણીનો સ્વભાવ જ છે, ભરતી અને ઓટ એ જેમ સાગરનો સ્વભાવ જ છે, ઊંચે જ જવાનો જેમ અગ્નિની જ્વાળાનો સ્વભાવ છે તેમ કિરણો પ્રસરાવવાનો સૂર્યનો સ્વભાવ જ છે. બે કાંઠે વહેતા રહેવાનો નદીનો સ્વભાવ જ છે. વસંત ઋતુમાં હળ-ફૂલથી લચી પડવાનો વૃક્ષનો સ્વભાવ જ છે. સુવાસ ફેલાવવાનો પુષ્યનો સ્વભાવ જ છે.
આમાં ઉદારતા ક્યાં આવી ? ઠીક છે. કો'ક કાવ્ય વગેરે બનાવવું હોય અને એમાં કુદરતના આ સ્વભાવને શબ્દોના અલંકારથી વિભૂષિત કરવો હોય તો ત્યાં આ બધી વાતો ચાલી જાય પણ જીવનના ગણિતમાં તો આ વાતો ન જ ચાલે. આપ એવી કો'ક દલીલ આપો કે ઉદારતાની વાત ઘીથી લચપચ ગરમાગરમ શીરો જે રીતે ગળા નીચે ઊતરી જાય છે એ રીતે મનમાં ઊતરી જાય.
દર્શન, એક આડ વાત તને કરી દઉં. કુદરત સાથેનો સંપર્ક માણસ જેમ જેમ ઘટાડતો જાય છે તેમ તેમ જીવન સાથેનો એનો સંપર્ક તૂટતો જાય છે. વિજ્ઞાને માનવજગત પર
દર્શન,
સાગરમાં જ જનમતી, સાગરમાં જ જીવતી અને સાગરમાં જ જીવન પૂરું કરતી માછલી, કદાચ જિંદગીની છેલ્લી પળ સુધી પાણીની મહત્તા સમજી ન શકતી હોય એ શક્ય છે કારણ કે એ પોતાના જીવન દરમ્યાન એકાદ પળ માટે ય પાણીથી અલગ નથી પડતી. પાણીથી અલગ પડે તો એને ખ્યાલ આવે કે પાણી એ શું ચીજ છે?
બસ, એ જ ન્યાયે લાગણીના કારણે જ જન્મ પામતો, લાગણીના બળ પર જ જીવન જીવતો અને લાગણીસભર વાતાવરણમાં જ જીવન પૂરું કરતો માણસ કદાચ જિંદગીની છેલ્લી પળ સુધી લાગણીની મહત્તા ન સમજી શકતો હોય એ શક્ય છે.
હું તને જ પૂછું છું, તું પેટમાં હતો ત્યારે જ તારી મમ્મીએ ગર્ભપાત કરાવી લીધો હોત તો ? જન્મતાની સાથે જ તને ઉકરડે પધરાવી દીધો હોત તો? સ્તનપાન કરાવવાનો એણે ધરાર ઇન્કાર કરી દીધો હોત તો? તારા સ્વાથ્યની બાબતમાં એણે સર્વથા ઉપેક્ષા