________________
નથી એ હકીકત છે.
| દર્શન, એક વાત ખાસ ખ્યાલમાં રાખજે કે જાતે મર્યા વિના જેમ પત્નીને વિધવા કરી શકાતી નથી તેમ આંતરિક પ્રસન્નતા અને મસ્તીનું બલિદાન આપ્યા વિના બાહ્ય જગતમાં “એક નંબર’ પર આવી શકાતું નથી.
આ તો બહિર્જગત છે. અહીંયા સ્થાનો ઓછાં છે અને એ સ્થાનો પર કબજો જમાવવા માગતા માણસોની સંખ્યા બેસુમાર છે. કાવાદાવા, ખૂનખરાબા, છપ્રપંચ વગેરે છેલ્લામાં છેલ્લી કક્ષાના રસ્તાઓ અપનાવવાની માનસિક તૈયારી દાખવ્યા વિના એ સ્થાનો પર કબજો જમાવવામાં સફળતા મળે એવી કોઈ જ શક્યતા નથી. તું જ વિચારજે. સત્તાપ્રાપ્તિ દ્વારા સામર્થ્યવાન કદાચ બની પણ જવાય પણ એમ કરવા જતાં જો તમામ સુખનું જેને આધારબિંદુ કહેવાય છે એ “મનની પ્રસન્નતા' જ ગિરવે મુકાઈ જતી હોય તો એ સામર્થ્યને કરવાનું શું ?
એટલું જ કહીશ તને કે પત્નીના કર્કશ સ્વભાવને નિભાવી લેવાય પણ એનો બદલો લેવા જાતે આપઘાત કરીને એને વિધવા ન બનાવાય. કષ્ટો વેઠી લેવાય પણ એનાથી બચવા મનની પ્રસન્નતાને ખતમ કરીને સામર્થ્યવાન બનવા દોટ ન મૂકાય.
આ શ્રદ્ધા એના મગજમાં એવી આત્મસાત થઈ ગઈ હોય છે કે સદ્ગુણોના ઉઘાડ માટેની એક પણ તક એ જતી કરતો નથી. દોષોની શક્યતા દેખાવા માત્રથી ત્યાંથી એ ભાગી છૂટ્યા વિના રહેતો નથી. કષ્ટો વેઠીને એ સદ્ગુણોને ટકાવી રાખે છે અને સુખ મળતું હોવા છતાં ય એ દોષોથી બચતો રહે છે.
ટૂંકમાં, શરીરની સુખશીલતા અને મનની સ્વચ્છંદતા એ બન્નેને દબાવતા રહીને સદગુણોના ઉધાડ માટે એ પ્રયત્નશીલ બનતો જ રહે છે. અલબત્ત, એમાં એને કદાચ સફળતા નથી પણ મળતી તોય એનો એને કોઈ રંજ નથી હોતો કે એ પોતાના એ દિશાના પ્રયત્નો છોડી નથી દેતો.
| દર્શન, ચિત્ર સ્પષ્ટ છે. સમૃદ્ધ થવું છે જો તારે તો સંપત્તિ પાછળ આંધળી દોટ લગાવવી પડશે. સમર્થ થવું છે જો તારે તો સત્તા પાછળ પાગલ બનવું પડશે અને શુદ્ધ થવું છે જો તારે તો સદ્ગુણોના ઉધાડ તરફ લક્ષ્ય કેન્દ્રિત કરવું પડશે. યાદ રાખજે, સમૃદ્ધ થવામાં અને સમર્થ થવામાં તને સફળતા મળી પણ જશે તોય એ સફળતા તારા અંતઃકરણને તૃપ્ત તો નથી જ કરી શકવાની અને શુદ્ધ થવાના પ્રયત્નોમાં તને કદાચ નિષ્ફળતા મળશે તો ય એ નિષ્ફળતા તારા અંતઃકરણને કલુષિત તો નથી જ કરી શકવાની. તું તારી જાતને જો બુદ્ધિમાન માનતો હોય, સુજ્ઞ માનતો હોય, હોશિયાર માનતો હોય તો તારા માટે આ ત્રણ વિકલ્પોમાંથી યોગ્ય વિકલ્પની પસંદગી એ મોટો પડકાર છે.
સમૃદ્ધ બરબાદ થયો છે, સમર્થ કમજોર પુરવાર થયો છે પણ શુદ્ધ તો આબાદ જ થયો છે. કયો વિકલ્પ અપનાવવો એ તારે નક્કી કરવાનું છે.
C
દર્શન,
જીવનની દિશા નક્કી કરવાના જે ત્રણ વિકલ્પો છે એમાં ત્રીજા નંબરનો વિકલ્પ છે શુદ્ધ' થવાનો, આ વિકલ્પવાળાના મનમાં શુદ્ધિ તરીકે એક જ ચીજ ગોઠવાઈ હોય છે અને એ ચીજનું નામ છે ‘સદ્ગુણો'.
જો જીવનમાં સગુણોનો ઉઘાડ છે તો જ મનમાં પ્રસન્નતા છે, કુટુંબમાં શાંતિ છે, વ્યવહારમાં સ્વસ્થતા છે, મરણમાં સમાધિ છે, પરલોકમાં સદ્ગતિ છે અને પરંપરાએ પરમગતિનું નૈકર્યો છે”
મહારાજ સાહેબ,
આપના છેલ્લા ત્રણ પત્રોએ “દિશા” અંગેનું આખું ચિત્ર સ્પષ્ટ કરી દીધું છે. જગતના જીવો સામે જોઉં છું ત્યારે સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવી જાય છે કે ગતિસૂચક બધીય
