________________
ભલે પરલોકમાં ઉદયમાં આવતું પણ દાન કરવાની આ લોકમાં જ થતા બે લાભ તારે સતત નજર સામે રાખવા જેવા છે. દાનથી મિત્રતા જળવાય છે એ પહેલો લાભ અને શત્રુતા જીતાય છે એ બીજો લાભ.
ગજબ આનંદ દાનમાં હતો તો જિંદગીનાં આટલાં વરસો સુધી હું એનાથી વંચિત કેમ રહ્યો ?
દર્શન, વાંચી છે કો'ક શાયરની આ પંક્તિ? મૂરખો કાળની વાતું કરે, માથે કાળનું ચક્ર જ્યાં ફરે.’
બૅટ્સમૅન માટે પ્રત્યેક બૉલ જેમ એના આઉટ થવાનું કારણ બની શકે છે તેમ મારા-તારા અને આપણાં સહુ માટે પ્રત્યેક સમય એ મોતનું કારણ બની શકે છે.
આવી મોતની લટકતી તલવાર વચ્ચે ચાલી રહેલા આજીવનમાં સત્કાર્યોને વિલંબમાં રાખવા જવામાં નુકસાન સિવાય બીજું કાંઈ જ નથી. ઇચ્છું છું હું કે ‘દાન'ના મહિમાની વાતો તો તેં ઘણી સાંભળી, હવે એ દાનને જીવનમાં અમલી બનાવી દે. શરૂઆત એની કદાચ કષ્ટદાયક હશે પણ એની અવિરત યાત્રા તારા માટે પ્રસન્નતાદાયક પુરવાર થયા વિના નહીં રહે.
પપ છે
ક
દર્શન,
આ જગતમાં એક માણસ તને એવો જોવા નહીં મળે કે જે વગર મિત્રે પણ પ્રસન્ન રહેતો હોય કે ઢગલાબંધ દુશ્મને ય પ્રસન્નતા અનુભવતો હોય. પ્રસન્નતાનું ઉદ્ગમસ્થાન ભલે ખુદનું જ મન હોય પણ એ પ્રસન્નતાની અનુભૂતિ જીવો સાથેની મિત્રતા વિના અને શત્રુતાના અભાવ વિના શક્ય જ નથી. કૃપણના જીવનની કોઈ સૌથી મોટામાં મોટી દરિદ્રતા હોય તો તે આ છે કે એની પાસે મિત્રો હોતા નથી. અને લોભીના જીવનની કોઈ સૌથી મોટામાં મોટી કરુણતા હોય તો તે આ છે કે એના દુશ્મનો ચિક્કાર હોય છે. તું દાનના તાત્કાલિક ફળના પક્ષમાં છે ને ? તું દાનનું નક્કર ફળ તુર્ત જ અનુભવવા મળે એવું ઇચ્છે છે ને ? તો એનો જવાબ આ છે. દાન મિત્રો સર્જે છે અને શત્રુઓ ઘટાડે છે. અને મિત્રોની વૃદ્ધિ તથા શત્રુસંખ્યાની હાનિ જીવનને પ્રસન્નતાથી તરબતર બનાવ્યા વિના રહેતી નથી.
શું કહું તને ? દાન માટે ઘરના દરવાજા બંધ રાખનાર હકીકતમાં તો દુર્ગતિના દરવાજા ખોલી રહ્યો છે. દાન માટે ના પાડનાર હકીકતમાં તો દુઃખ માટે હા પાડી રહ્યો છે. દાન માટે ધન નવાપરનાર હકીકતમાં તો સદ્ગુણોના નિધનની તૈયારી કરી રહ્યો છે. આવી કરુણતાનો શિકાર બનવા તું ન માગતો હોય તો આ એક જ કામ કરતો જા. હૃદયને વિશાળ રાખતો જા અને તિજોરીને ખુલ્લી રાખતો જા. સંપત્તિના સંગ્રહનો તુચ્છ આનંદ તૈ તારા જીવનમાં કદાચ અનેકવાર અનુભવ્યો હશે પણ સંપત્તિના ત્યાગનો સાત્ત્વિક આનંદ અનુભવીને તું કદાચ સ્તબ્ધ થઈ જઈશ. તને કદાચ એમ લાગવા માંડશે કે જો આવો
મહારાજ સાહેબ,
આપની વાત સાચી છે. કારણ કે મન સારી વાતો સાંભળવા હજી આતુર થાય છે, સમજવા હજી કદાચ તૈયાર થાય છે. અરે, સ્વીકારવા ય હજી કદાચ તત્પર થાય છે પણ એ સારી વાતોના અમલની જ્યાં વાત આવે છે ત્યાં એ જાતજાતનાં બહાનાંઓ કાઢવા લાગે છે.
અને લગભગ તો એના અમલથી જીવનને એ વંચિત જ રાખી દે છે. દાનની બાબતમાં આવી ભૂલ હું કરવા માગતો નથી. દાનની આટઆટલી અગત્યતા અને મહાનતા જાણ્યા પછી હું પ્રસન્નતા અનુભવવા માટે, પરલોક સદ્ધર બનાવવા માટે,
૧
