________________
હોય છે તો એમના વ્યક્તિઓ સાથેના ગોઠવાતા સંબંધોમાં પણ કેન્દ્રસ્થાને આ જ લક્ષ્ય હોય છે. તેઓ ખાય છે પણ જીવવા માટે તો સૂએ છે પણ જીવવા માટે, બોલે છે પણ જીવન ટકી જાય માટે તો બજારમાં દોડે છે પણ જીવન ટકી જાય માટે. કદાચ એમ કહી શકાય કે આવા જીવો નથી તો જગત માટે ત્રાસરૂપ બનતા કે નથી તો જાત માટે આશીર્વાદરૂપ બનતા. | નદીના પાણીમાં પરપોટો ઊઠે છે, ટકે છે, નાશ પામે છે. નથી તો એ પરપોટાથી નદીને કોઈ નુકસાન થતું કે નથી તો એ પરપોટાનું અલ્પકાલીન પણ અસ્તિત્વ એના ખુદને માટે લાભદાયી પુરવાર થતું.
બસ, આ જ સ્થિતિ હોય છે “જીવવાની ઇચ્છા ધરાવતા જીવોની. ન જીવન ખુદને માટે લાભદાયી કે ન અન્યને માટે ત્રાસદાયી. અલબત્ત, મને બરાબર ખ્યાલ છે કે આવા જીવોમાં તારો નંબર નથી જ. તારી પાસે શક્તિ છે, સામર્થ્ય છે, પુણ્ય છે, બુદ્ધિ છે તો સાથોસાથ તારામાં અભીપ્સા છે, મહત્ત્વાકાંક્ષા છે, ધગશ છે, લગન છે, આવેગ છે, આવેશ પણ છે. અને તો ય મેં તારી સામે ‘જીવવાની ઇચ્છા ધરાવતા જીવોની વાત મૂકી છે. કારણ કે આ તો મન છે. આજની એની ઇચ્છા, આવતી કાલે સાવ અલગ જ હોઈ શકે છે. ગઈકાલની એની ઇચ્છા કરતાં આજની ઇચ્છા સાવ વિપરીત હોઈ શકે છે. સમય-સ્થળ-સંયોગ બદલાતાં એની ઇચ્છામાં સતત ફેરફારો થતાં જ રહે છે. જીવનની કો’ક નબળી પળે હતાશાનો શિકાર બનીને તું આવી કેવળ ‘જીવવાની' ઇચ્છાનો ભોગ બની જાય ત્યારે તને કમ સે કમ ખ્યાલ તો આવવો જોઈએ ને કે ‘હું અત્યારે જીવનના કેવા તબક્કામાં છું ?' બસ, એટલા પૂરતી આ વાત તને જણાવી છે.
ઘી પીઓ. સંપત્તિ મળી જ છે તો એને છૂટથી ઉડાવો. આંખ સારી છે ત્યાં સુધી ટી.વી., વીડિયો, નાટક, સરકસ જોઈ લો. જીભ બરાબર છે ત્યાં સુધી ટેસદાર દ્રવ્યો આરોગી લો. કાને સારા છે ત્યાં સુધી સંગીતના તાલે ઝૂમતા રહો. શરીર મસ્ત છે ત્યાં સુધી મળે એટલા ભોગો ભોગવી લો. આમેય આ શરીર ઘસાવાનું તો છે જ, નષ્ટ થવાનું તો છે જ. એ ઘસાઈ જાય કે નષ્ટ થઈ જાય એ પહેલાં એનો મોજમજામાં નીકળી શકે એટલો કસ કાઢી લો. ભોગમાં શરીર થાકે તો દવાઓ લો, રસાયણો ખાઓ, કસરતો કરો અને શરીરને ભોગક્ષમ બનાવો. ચાર દિવસની ચાંદની જેવી આ જિંદગીમાં માણી શકાય એટલું માણી લો કે જેથી મોત વખતે પસ્તાવો [2] ન થાય કે આપણે જિંદગીમાં ચૂકી ગયા.'
હા, પશુઓની પશુતાનેય શરમાવે એટલી હદે ભોગાકાંક્ષામાં પાગલ આ જીવોની આખી જિંદગી માત્ર બે જ વૃત્તિમાં પસાર થાય છે. અતૃપ્તિમાં અને દીનતામાં. ભોગો ગમે તેટલા ચિક્કાર મળે પણ છે તો ય એમને તૃપ્તિનો અનુભવ થતો નથી અને સતત અતૃપ્ત રહેતું મન, ભોગ માટે ગમે તેની પાસે કાયમ દીનતા દાખવતું જ રહે છે.
શું કહું ? ભોગવૃત્તિ પેદા થાય મનમાં, એને શમાવવા માટે માધ્યમ બનાવવું પડે શરીરને. મનમાં પેદા થતી વૃત્તિ અસીમ અને એના શમન માટે શરીર દ્વારા થતી પ્રવૃત્તિ સીમિત, મન ક્ષુબ્ધ ન બને તો જ આશ્ચર્ય ! શરીર સતત ક્ષીણ ન બનતું જાય તો જ આશ્ચર્ય ! અને તો ય આ વૃત્તિવાળા જીવો એમાંથી કોઈ બોધપાઠ લેવા તૈયાર નથી હોતા. અકાળે વૃદ્ધત્વ આવે, ભરયુવાન વયમાં શરીર રોગગ્રસ્ત બને અને અચાનક જ ‘રામ બોલો ભાઈ રામ’ થઈ જાય, કેવળ આ જ અંજામ આવે છે ‘ભોગવવાની’ જ ઇચ્છામાં જીવન પસાર કરતા જીવોનો.
યાદ રાખજે, શરીરને ઓછું આપવા દ્વારા, મનને પ્રસન્ન રાખવામાં સફળતા અચૂક મળી શકે છે પણ મનને પ્રસન્ન રાખવા, શરીરને ચિક્કાર આપવા જવામાં તો લમણે નિષ્ફળતા સિવાય બીજું કાંઈ જ ઝીંકાતું નથી. આ સત્યનો સ્વીકાર તને ક્યારેય બેફામ ભોગવૃત્તિનો શિકાર નહીં જ બનવા દે.
દર્શન,
જગતમાં કેટલાક જીવો એવા છે કે જેઓ “ભોગવવાની' જ ઇચ્છા સાથે જીવન જીવી રહ્યા છે. ‘જીવન મળ્યું જ છે તો ખાઓ, પીઓ અને જલસા કરો. દેવું કરીને પણ
ક?
