________________
છતાં આપણને એની કોઈ અકળામણ પણ નથી એ કરુણતા જ છે ને? તને હું એટલું જ કહીશ કે સ્થળવાચકે હૃદયને જીવંત રાખવાના પ્રયત્નો તું ચાલુ રાખે એનો કોઈ વાંધો નથી પણ ગુણવાચક હૃદય ઉપેક્ષિત ન બની જાય એની તો તું સતત તકેદારી રાખતો રહેજે અને એ માટે આ એક જ કામ કરજે. કોઈને ય તું દુઃખી બનાવતો નહીં અને કોઈનાય દુ:ખ પ્રત્યે તું આંખમીંચામણાં કરતો નહીં.
મોતમાં કે કોઈનાય સંક્લેશમાં.
યાદ રાખજે આ વાત કે સંપત્તિ વિનાનું જીવન કદાચ દુર્બળ છે પણ દાન વિનાની સંપત્તિ તો ક્લેશકારક છે, દુઃખદાયક છે, દુર્ગતિદાયક છે. તે એવા કોઈ શ્રીમંતને આજ સુધીમાં જોયો નહીં હોય કે જેના જીવનમાં દાન ન હોવા છતાં ય એ પ્રસન્નતા અનુભવી રહ્યો હોય અને તેં એવા કોઈ ગરીબને ય આજસુધીમાં જોયો નહીં હોય કે જેણે પોતાના જીવનમાં યત્કિંચિત્ દાન ચાલુ રાખ્યું હોય અને છતાં ય એણે પ્રસન્નતાની અનુભૂતિ ન કરી હોય. હાથ-કંકણ અને આરસી જેવી આ સ્પષ્ટ વાસ્તવિકતા હોવા છતાં ય કોણ જાણે કેમ, માણસ એમાંથી કોઈ બોધપાઠ લેવા તૈયાર નથી. ઘરમાં રહેલ કચરો બહાર કાઢવા એ તલપાપડ રહે છે. પેટમાં જામી ગયેલ મળ બહાર કાઢવા એ તત્પર રહે છે પણ જેનો સંગ્રહ જાત માટે કલેશકારક અને દુર્ગતિદાયક પુરવાર થાય તેમ છે એ સંપત્તિનો સદ્વ્યય કરવા એ તૈયાર નથી. રે કરુણતા !
મહારાજ સાહેબ,
વાત આપની સાવ સાચી છે. જીવન જીવવા માટે સર્વથા બિનજરૂરી એવાં પદપ્રતિષ્ઠા-અહં વગેરેને સાચવવા, ટકાવવા અને વધારવા અમે અમારા લાગણીતંત્રને છેલ્લી હદે નિષ્ફર બનાવી દીધું છે. પણ હવે એમાં સુધારો કરવાનો મારો પોતાનો દૃઢ નિર્ધાર છે. અભયદાન અને સમાધિદાનની આપની સલાહને અમલી બનાવવાની બાબતમાં મારે ચોક્કસ રીતે આગળ વધવું જ છે. ઇચ્છું છું કે આ અંગે આપના તરફથી કંઈક વિશેષ માર્ગદર્શન મળે.
દર્શન, તારી જે ભૂમિકા છે એને ખ્યાલમાં રાખીને તને હું એટલું જ કહીશ કે અભયદાન અને સમાધિદાનની બાબતમાં તારે આગળ વધવું જ હોય તો સંપત્તિદાન માટે તારી જાતને તું તૈયાર કરતો જા.
સંપત્તિ એક એવું માધ્યમ છે કે જે ભય અને સંક્લેશનું કારણ પણ બની શકે છે તો અભય અને સમાધિનું કારણ પણ બની શકે છે. સંપત્તિ ખાતર માણસે લાખોને માર્યા પણ છે તો સંપત્તિના માધ્યમે માણસે લાખોને બચાવ્યા પણ છે. સંપત્તિ ખાતર માણસે અનેકને સંક્લેશો પણ કરાવ્યા છે તો સંપત્તિના માધ્યમે માણસ અનેકને સમાધિમાં નિમિત્ત પણ બન્યો છે. હું ઇચ્છું છું કે તારી પાસે રહેલ સંપત્તિનો સદુષ્યોગ થતો રહે અભયદાનમાં અને સમાધિદાનમાં. સંપત્તિ પ્રાપ્તિના તારા પ્રયત્નોમાં તું ક્યારેય નિમિત્ત ન બને કોઈનાય
મહારાજ સાહેબ,
આપનો પત્ર ખૂબ ગંભીરતાથી વાંચ્યો. આપની વાત સાવ સાચી છે. સંપત્તિના સંગ્રહમાં અમને જે આનંદ છે એનો લાખમા ભાગનો રસ અમને સંપત્તિના વ્યયમાં નથી. અને સંપત્તિના સદ્વ્યયનો રસ તો અંતરમાં છે કે કેમ એ જ પ્રશ્ન છે. સંપત્તિ મેળવીને કાં તો ભેગી કરવી છે અને કાં તો ઉડાડવી છે. કો'કનાં આંસુ લૂછવામાં એ સંપત્તિનો સવ્યય થાય એવી ઝંખના અંતરમાં પેદા થતી નથી. આ ઝંખના પેદા થાય એ માટે કરવું શું?
દર્શન, એક નાનકડા પણ અતિ મહત્ત્વના સત્ય તરફ તારું ધ્યાન દોરું ? જ્યાં સુધી આપવાની ક્રિયા ચાલુ છે ત્યાં સુધી પ્રાપ્ત કરવાની ક્રિયા પણ ચાલુ જ છે, એ વાસ્તવિકતા તું સદાય તારી નજર સામે રાખજે. ખેડૂત ધરતીને અનાજ આપે છે, ધરતી ખેડૂતને
પર
