________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રણાલિકા તરીકે પ્રતિક્રમણ કરવામાં આવે છે અથવા બીજી જેને જનતે સહેલાઈથી સમજી શકે છે. અન્ય ધર્મોમાં
સાચે ક્ષમાભાવ ધારણ કરવાનો છે. પણ આવી ક્ષમા માગવાની આપવાની પ્રક્રિયા એક અંતરમાં સાચા પ્રાયશ્ચિત અને ક્ષમા ધારણ સિવાય પ્રતિ- અથવા બીજી રીતે છે. પણ જે ક્ષમા માગવી તે કમણની બધી ક્રિયા નિષ્ફળ જડવત્ ગતાનુગતિક થઈ જાય. પ્રાયશ્ચિતપૂજક ફરી ફરીને તેવાં પાપકર્મ અપરાધ હાલમાં મોટા ભાગે તેવું જ ચાલે છે અને પ્રતિક્રમણની વિરાધના નહિ કરવાની દષ્ટિ રાખીને માગવાની છે. ગંભીરતા બહુ ઓછાને સમજાય છે તેથી પ્રતિક્રમણની નવાં પાપકર્મ અપરાધ એકી સાથે બંધ થાય ચાલતી ક્રિયા દરમ્યાન સંવત્સરી જેવા દિવસે પણ નહિ તે પણ ધીમે ધીમે તે બંધ કરવાની દ્રષ્ટિ કદા મશ્કરી વિગેરે ચાલે છે. પ્રતિક્રમણ કરનારે બે રાખીને ક્ષમા માગવાની છે. તે જ પાપકર્મમાંથી ધીમે પ્રતિક્રમણના સૂત્રો અને ખાસ કરીને ઈરિયા વહિય, ધીમે મુક્ત થવાય અને પદયના માઠા પરિણામ ગુરૂ વંદણ, સાત લાખ, અઢાર પા૫ સ્થાનક અને ભોગવવા પડે નહિ. હાલની જીવન પદ્ધતિ એવી હિંસામય વંદિત મુત્ર તથા પંચાચારના નાણુમિ સત્રને અર્થપૂર્વક છે કે તે બાબત સતત જાગૃતિ રાખવા અભ્યાસ કર્યો હોય તે બાળક કે બેટા ગમે તે હોય પાપભીરૂ થવાની જરૂર છે. અને હિંસામય પાપકૃત્યો તે કોઇની ઠઠ્ઠામશ્કરી તે કરે જ નહિ. બે પ્રતિક્રમણ થઈ જાય તેને પશ્ચાતાપપૂર્વક હૃદયમાં ડંખ ધારણ સત્રના અર્થપૂર્વક અભ્યાસ તે દરેક જેને કરવો જ કરવાની જરૂર છે. એકલી હિંસાથી નહિ પણ અઢાર જોઈએ તે જ પ્રતિક્રમણ કિયાના હાર્દ ભાવના સમજાય પાપ રસ્થાનક સૂત્રના વર્ણન મુજબ જે જુદી જુદી રીતે તે ઉપરાંત બને તેમણે નવ તત્વ અને કર્મગ્રંથના પાપ બંધાય છે તેને સર્વાંગી ખ્યાલ રાખીને ક્ષમા શાને અભ્યાસ કરવો જોઇએ. તે જૈન દર્શન તત્ત્વ- અને પ્રાયશ્ચિત માગવાના છે. આ કાળમાં સીધી હિંસા જ્ઞાન આધારે આત્મા અને કર્મ-પુગલનું સ્વરૂપ અને ઉપરાંત કોધ, માન, સત્તા, ધન, લેભ, અસત્ય, કપટ,
જીવાત્માના અંતિમ ધ્યેય મોક્ષનું સ્વરૂપ અને અનંતકાળ ભાવ, ચેરી, પરિગ્રહ, રાગદ્વેષ, વૃષ્ય, કેઈના વિષે દુઃખમય સંસાર બમણમાંથી મુક્ત થઈ શાશ્વત સુખની ખોટા આરોપ, આળ મૂકવા, ચાડી સુગળી કરવા, નિંદા પ્રાપ્તિને માર્ગ સમજાય. તે માટે દરેક ગામના સંધ કરવી, કોઈના દોષ પ્રગટ કરવા વિગેરે રીતે પાપકર્મ અથવા ધમનિષ શ્રીમંત પ્રહરએ યોગ્ય ધાર્મિક વધારે બંધાય છે. આ શિક્ષણ અને ધાર્મિક પુસ્તક વિગેરે માટે મદદ સગવડ દુઃખ વિગેરે વધારે જોવામાં આવે છે તે સીધી હિંસા કરવી જોઈએ. જીવન નિર્વાહ વ્યવહારના સાધન તરીકે ઉપરાંત ઘણું ખરું આવાં પાપમય કૃત્યનું પરિણામ છે. આધુનિક વ્યવહારિક અભ્યાસ માટે દરેક બાળક દીઠ તે જેમ બને તેમ ઓછાં થાય તેમાં સર્વનું કલ્યાણ છે. દર વરસે સેંકડો અને હઝારે રૂપીઆના ખર્ચ થાય પાપના દુઃખદ પરિણામમાંથી મુક્ત થવા પાપકર્મોની છે તેના દશમા ભાગે પણ ધાર્મિક અભ્યાસ પાછળ ક્ષમા માગવી તેમાં પોતાનું જ હિત છે અને તે ખર્ચવામાં આવે તે પરિસ્થિતિ ઘણી સુધરી જાય, સહેલાઈથી સમજી શકાય અને આચરી શકાય તેવું છે. અને ધર્મ દષ્ટિએ ચાલતી પણ પ્રવૃત્તિઓ અને ઘણાનું ક્ષમાભાવનું વધારે સમજવા જેવું અને જે આચરણમાં જીવન સાર્થક થાય.
વધારે મુશ્કેલ છે તે રહસ્ય ક્ષમા માગવા ઉપરાંત ક્ષમા ક્ષમા ભાવના ગંભીર વિચારણા કરવા સાથે આ આપવામાં છે તે ઉપર હવે વિચાર કરીએ. કોઈ પ્રાણી પ્રાસંગિક વાત કરી છે. હવે દરેક ધર્મપરાયણ મનુષ્ય આપણી ગમે તેટલી હિંસા કરે, આપણને ગમે તેટલા જીવનમાં સાચે ક્ષમાભાવ ધારણ કરવા વિચારવાનું છે. દુખ આપે, નુકશાન અપમાન કરે તે પણ તેના પ્રત્યે અન્ય જીવો પ્રત્યે કરેલ પાપકર્મો માટે ક્ષમા માગવી એ ક્ષમા ધારણ કરવી, તેના પ્રત્યે કીધ રોષ કરવો નહિ,
૧...
For Private And Personal Use Only
