Anekant Vyavastha Prakaranam

Author(s): Lavanyasuri
Publisher: Vijaylavanyasurishwar Gyanmandir Botad

Page 378

३१६ ]
[ તવોયિની વિકૃતિવિધિતમ્ -स्वादस्त्येव द्रव्यार्थतः' इत्यादिरीत्या नविषयं विभजेतेत्यर्थः ।
तस्मान्नय-प्रमाणात्मकमेकरूपमेवात्मस्वरूपं व्यवस्थितम् , तर कथं विशिष्टकाध्यवसायलक्षणसमुदायार्थत्वोपपत्तिरिति चेत् ? सत्यम्
अपरित्यक्तरूपविषयाध्यवसाय एव समुदायः' इत्यत्रैकत्वस्याविवक्षितत्वादपरित्यक्तेतरूपविषय त्वस्यैव समुदायार्थस्य नय-प्रमाणसाधारणस्थाभिप्रेतत्वात् सकलनयज्ञानं प्रमाणम् , तदेकदेशवाहका इतराप्रतिक्षेपिणो नयाः, तत्प्रतिक्षेपिणश्च दुनया इति त्रैविध्ययनस्थानात , तथा च स्तुतिकार: [श्रीहेमचन्द्रभूरिः]
"सदेव सत् स्यात् सदिति त्रिधार्थो, मीथेत दुनीति-नय-प्रमाणः। यथार्थदर्शी तु नय-प्रमाणपथेन दुर्नीतिपथं त्वमास्थः॥"
[अन्ययोगव्यवछेदिका-श्लो० २८] इति । किमसिविस्तरेण । यदीत्थं न विभजते तहि कथं विभजत इत्यत आह- पि विति । 'ननु विशिष्टस्यैकाव्यवसायस्थ समुदायार्थत्व' इत्यादिना प्रारब्धं पूर्वपक्षमुपसंहरति- तस्मादिति । समाधत्ते- सत्यमिति भत्र अध्यवसाये। यदा चकत्वं न विवक्षितमध्यवसाये तदा यदभीएं सिद्धयति तदीसकलनयनानं प्रमाणमिति । तदेकदेशप्राहकाः प्रमाणविषयीभूतस्त्वेकदेग्राहकाः । इनराप्रतिक्षेपिणः स्वविषयीभूतांशातिरिक्तशप्रतिक्षेपिणः । तत्प्रतिक्षेपिणश्र स्वविषयीभूतांशातिरिक्तवस्त्वंशप्रतिक्षपिणः पुनः। इति त्रविध्यव्यवस्थापनात् प्रमाणं नयो दुनयश्चत्येवं त्रैविध्यस्य व्यवस्थितेः ।।
उतार्थ श्रीहेममन्द्रसूरिभगवचनं संवादकतयोपदर्शयतितथा च स्तुतिकार इति- दुनातितः 'सदेव' इत्येवरूपेणाऽर्थो मीत, -तथा च 'सन्नव वटः' इत्यादिकं दुनयवाक्यम् , नयेन 'सद्' " इत्येवंरूपेणार्थो भीयेत, तथा च 'सन् 4:' इत्यादिकं सुनवाक्यम् ,