Anekant Vyavastha Prakaranam

Author(s): Lavanyasuri
Publisher: Vijaylavanyasurishwar Gyanmandir Botad

Page 416

३५४ ]
[ સત્ત્વવધિની વિવિભૂષિભ मनस्वरूपत्वेऽपि तयोनित्यत्वेन तदोपानद्धारात् , मनसो नित्यत्वेऽपि तवृत्तिरूपसंशय-विपर्यासयोरनित्यत्वाभ्युपगमे वाऽनेकान्तप्रवेशात्, निश्चयोत्पतेरपि साधनादस भवात् , तस्याः सर्वदाऽवस्थितत्वात् , अन्यथा सरकार्यप्रतिज्ञाहानेरिति साधनप्रयोगनैष्फल्यमेव सायदर्शने । प्रागनभिव्यक्ती निश्चयः पश्चात् साधनेभ्योऽभिव्यक्तिमासादयतीत्यभिव्यक्त्यर्थं साधनप्रयोगसाफल्यमिति चेत् ? नस्वभावातिशयोत्पत्तिलक्षणायास्तद्विषयज्ञानलक्षणायास्तदुपलभकावारकापगमलक्षणाया वाऽभिव्यक्ता प्राक् सत्वेन साधन प्रयोगतदाप्याह- पुद्धि-मन स्वरूपत्वेऽपीति। तयो. बुद्धि-मनसोः। तदोषानुद्धारात संशय-विपर्यासाऽनिवृत्तिलक्षणदोषतीदवस्थ्यात् । ननु न मनाररूपी संशय-विपर्यासो, किन्तु तत्तिरूपौ तापनित्याविति तनिवृत्तिसागव इत्यत आह- मनसो नित्यत्वेऽपीति। तत्तिरूपति-मनोवृत्तिપત્યર્થ, કાર્યારાથોમે િપનોપયત દતિ સંરથિવિપર્યાसयोमनःपरिणामयो नसामेदेन नित्यांवम् , स्वरूपतश्चानित्यत्व मित्येवं स्याद्वादप्रवेशः स्यात् तयोः स्वरूपतोऽनित्यत्वाभ्युपगमें इत्यर्थः। संशय-विपर्यासनिवृत्तिलक्षणफलानुपपत्तिमुपदय निश्चयोत्पत्तिलक्षणफलास भवमुपदर्शयति- निश्चयोत्पत्तरपीति । तस्या निश्चयोत्पत्त। अन्यथा निश्चयोत्पत्तः सदावस्थितत्वानहीकारे। यदी च साधनस्य निरुक्तफलद्वयमन्युफदिशा सायदर्शन न सम्भवति तहि साधनप्रयोगवैफल्यमेव तदर्शन स्थादित्याह- इति साधन प्रयोगवैफल्यमेव सायदर्शन इति । सारख्यः साधनप्रयोगसाफल्ये युकिमा-- - शकते- प्रागनभिव्य इति । अभिव्यत्ययं निश्चयाभिव्यरायर्थम् । याशी ताशी धाऽभिव्यक्तिर्भवतु परं साऽपि साकार्यवादिना प्रा सत्य घाझीकार्यत्येवमपि साधनप्रयोगवैफल्यमेवेति समाधत्ते-नेति, निश्चयाभिव्यक्ति:-निश्चयस्य पभावातिशयोत्पत्तिः, निश्चयविषयशानं