Agam Suttani Satikam Part 30 Nandi Anuyoddwar

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 424

मूलं - २९९
४२१
-
बहुया वातुल्ला वा विसेसाहिया वा ?, गोयमा ! सव्वेथोवा पंचिदिया चउरिंदिया विसेसाहिया तेइंदिया विसेसाहिआ बेइंदिया विसेसाहिया एगिंदिया अनंतगुणा' तदेवमिह सूत्रे द्वन्द्रियादीनां कियतोऽपि जीवसङ्ख्यावैचित्र्यस्योक्तत्वात्तच्छरीराणामपि तदिह द्रष्टव्यं प्रत्येकेशरीराणां जीवसङ्ख्याः शरीरसङ्ख्याया: तुल्यत्वादित्यलं प्रसङ्गेन, प्रकृतमुच्यते तत्र पञ्चेन्द्रियतिरश्चां बद्धानि वैक्रियशरीराण्यसङ्ख्येयानि सर्वदैव लभ्यन्ते तानि च कालतोऽसङ्ख्येयोत्सर्पिण्यवसर्पिणीसमयराशितुल्यानि, क्षेत्रतस्तुप्रतरासङ्ख्येयभागवर्त्यसङ्ख्येयश्रेणीनां यः प्रदेशराशि: तुतुल्यानि तासां च श्रेणीनां विष्कम्भसूचिरङ्गलप्रथमवर्गमूलस्यासङ्ख्येयभागः शेषभावना असुरकुमारवत्कार्या।
मू. (२९९ वर्तते ) मनुस्साणं भंते! केवइया ओरालियसरीरा पं० ?, गो० ! दुविहा पत्रत्ता, तंजहा- बद्धेल्लया य मुक्केल्लया य, तत्थ णं जे ते बद्धेलया नं ते सिअ संखिज्जा सिअ असंखिज्जा जहन्नपए संखेज्जा, संखिज्जाओ कोडाकोडीओ एगुणतीसं ठाणाई तिजमलपयस्स उवरिं चउजमलपयस्स हेट्ठो, अहव णं छट्टो वग्गो पंचमवग्गपडुप्पन्नो, अहव णं छण्णउइछेअणगदायरासी उक्कोसपए असंखिज्जा, असंखिज्जाहिं उस्सप्पिणीओसप्पिणीहिं अवहीरंति कालओ खेत्तओ उक्कोसपए रूवपक्खित्तेहिं मनूस्सेहिं सेढी अवहीरइ कालओ असंखिज्जाहिं उस्सप्पिणी ओसप्पिणीहिं खेत्तओ अंगुलपढमवग्गमूलं तइयवग्गमूलपडूप्पन्नं, मुक्केल्लया जहा ओहिओ ओरालिया तहा भाणिअव्वा,
मनुस्साणं भंते! केवइया वेडव्विसरीरा पं० ?, गो० ! दुविहा पं०, तं०- बद्धेल्लया य मुक्केल्लया य, तत्थ णं जे ते बद्धेलया ते णं संखिज्जा समए २ अवहीरमाणा २ संखेज्जेणं कालेणं अवहीरंति, नो चेव णं अवहिआ सिआ, मुक्केल्लया जहा ओहिआ ओरालिआणं मुक्केल्लया तहा भा०,
मनुस्साणं भंते! केवइया आहारगसरीरा पं० ?, गो० ! दुविहा पन्नत्ता, तंजहा- बद्धेल्लया य मुक्केल्लया य, तत्थ णं जे ते बद्धेलया ते णं सिअ अत्थि सिअ नत्थि, जइ अत्थि जहत्रेणं एक्को वा दो वा तिन्नि वा उक्कोसेणं सहस्सपुहत्तं, मुक्केल्लया जहा ओहिआ, तेअगमकम्मगसरीरा जहा एएसि चेव ओरालिआ तहा भाणिअव्वा ।
वृ. इह मनुष्या द्विविधाः-वान्तपित्तादिजन्मानः सम्मूर्च्छजाः स्त्रीगर्भोत्पन्ना गर्भजाश्च, तत्राद्याः कदाचिन्न भवन्त्येव, जघन्यतः समयस्योत्कृष्टतस्तु चतुर्विंशतिमुहूर्तानां तदन्तरकालस्य प्रतिपादितत्वाद्, उत्पन्नानां तु जघन्यत उत्कृष्टतश्चान्तर्मुहूर्तस्थितिकत्वेन परतः सर्वेषां निर्लेपत्वसम्भवात्, यदा तु भवन्ति तदा जघन्यत एको द्वौ त्रयो वा उत्कृष्टतस्त्वसङ्ख्याताः, इतरे तु सर्वदैव सङ्ख्येया भवन्ति, नासङ्ख्येयाः, तत्र सम्मूर्च्छजा यदा न भवन्ति तदैव जघन्यपदिनो गर्भजा एव गृह्यते, अन्यथा जघन्यपदवर्तित्वमेव न स्यात्, ते च स्वभावात् सङ्ख्येया एव, अतस्तच्छरीराण्यपि बद्धानि सङ्ख्येयान्येव, अत उक्तं
'जहन्नपए संखेज्ज' त्ति, ससङ्ख्येयकस्य ससङ्ख्यात भेदत्वान्न ज्ञायते कियदपि सङ्ख्येकमित्याह-सङ्ख्येयाः कोटीकोटयः पुनर्विशेषितं तमाह - ' तिजमलपयस्स उवरिं चउजमलपयस्स हेट्ठ' त्ति, इदमुक्तं भवति-अष्टानामष्टानामङ्कस्थानानां यमलपदमिति सामयिकी संज्ञा, ततस्त्रयाणां यमलपदानां समाहारस्त्रियमलपदं चतुर्विंशत्यङ्कस्थानलक्षणम्, अथवा तृतीयं