Agam 24 Chhed 01 Nishith Sutra Part 01 Sthanakvasi

Book Title: Agam 24 Chhed 01 Nishith Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Amarmuni, Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Amar Publications

View full book textPrevious | Next

Page 172
________________

सभाष्य-चूणिके निशीथसूत्र
[प्रकल्पद्वारम् -
मीमो पुच्छति एत्थ दसविह्वक्खाणे कयमेण अग्गेणाहिकारो? भण्णति -
उपचारेण तु पगतं उवचरिताधीतगमितमेगट्ठा।
उवचार मेत्तमेयं, केसिं च ण तं कमी जम्हा ॥५८॥ दारं ॥ उवचारो वक्खातो। पगतं अहिगारः प्रयोजन मित्यर्थः । तु शब्दो अवधारणे पायपूरणे वा । उवयार-सद्दसंपच्चयत्थं एगढिया भणति । उवचारोत्ति वा प्रहीतं ति वा प्रागमियं ति वा गृहीतं ति वा एगटुं । उवचारमेत्तमेयं ति जमेयं पंचम अग्गं अग्गत्तेण उवचरिजति एतं उपचारमात्रम् । उवचारमेत्तं नाम कल्पनामा । कहं ? जेण पढमचूलाए वि अग्ग सद्दो पवत्तइ, एवं बि-तिय-च उसु वि अग सहो पवत्तत्ति, तम्हा सव्वाणि प्रग्गाणि । सव्वग्गपसगे य एगग्गकप्पणा जा सा उपचारमात्रं भवति ।
केषांचिदाचार्याणामेवमाद्यगुरुप्रणीतार्थानुसारी गुरुराह – “ण तं कमो जम्हा ।" ण इति पडिसेहे । तं ति केयीमयकप्पणा । ण घडतीति वक्कसेसं । क्रमो नाम परिवाही अनुक्रमेत्यर्थः जम्हा चउसु वि चूलासहीतासु परीक्ष्य पंचमी.चूडा दिज्जति तम्हा कमोवचारा पंचमी चूडा अग्गं भवति । उवचारेण भग्गाण वि अग्गं वक्कसेसं वटवमिति । गत मूलग्गदारं ॥५॥ इति श्री निशीथभाष्ये पीठिकायां द्वितीयमग्रनामद्वारं समाप्तम् ॥२॥
इदाणी पकप्पे त्ति दारं -
प्रकर्षण कल्पः प्रकल्पः प्ररूपणेत्यर्थः । प्रकर्षे कलो वा प्रकल्प: प्रधान इत्यर्थः । प्रकर्षण वा कल्पनं प्रकल्पः च्छेदन इत्यर्थ: । प्रकर्षादा कल्पनं प्रकल्पः, नवमपूर्वात् तृतीयवस्तुनः प्राचारप्राभृतात् । एवं प्रशब्दार्थ बाहुल्याद्यथासंभवं योज्यं । तस्स णिक्खेवो -
णामं ठवणाकप्पो, दव्वे खेत्ते य काल-भावे य ।
एसो तु पकप्पस्स, णिक्खेवो छव्विहो होति ॥५६॥ णामपकप्पो ठवणापकप्पो दव्वपकप्पो खेत्तपकप्पो कालपकप्पो भावपकप्पो । च सद्दो समुच्चये । पएसो पक.प्पस्सणिवखेवो छविहो भणियो । तु सद्दो अवधारणार्थे । णामठवणाम्रो गतातो ॥५६॥ दव्व-पकप्पस्सिमेण विहिणा पकप्पणा कायव्वा -
सामित्त-करण-अधिकरण, तो य एगत्त तह पहुत्ते य ।।
दव्वपकप्पविभासा, खेत्ते कुलियादि किटुं तु ॥६०॥ सामित्तं नाम प्रात्मलाभः, यथाघटस्य घटत्वेन । कारणं नाम किया येन वा क्रियते, यथा प्रयत्नचक्रादिभिर्घट: । अधिकरणं णाम आधारः, । यथा चक्र मस्तके घट: । जे ते सामित्तादिविभागास्त्रयः एते एगत्तपुहत्तेहि णेया। एगत्तं णाम एगं । पुहुत्तं णाम बहुत्तं । एतेहि छहि विभागेहिं दव्व-पकप्पस्स विभासा । गुगपर्यायान् द्रवतीति द्रव्यं । दुद्रु गतो, दूयते वा द्रव्यं । द्रु सत्ता तस्या अवयवो वा द्रव्यं । उत्पन्नादिविकारयुक्त
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org


Page Navigation
1 ... 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312