Agam 24 Chhed 01 Nishith Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Amarmuni, Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Amar Publications

Page 221

भाष्यगाथा २१४ - २२० ]
उत्तराधररणिमहणपयोगे अहिणवमग्गिं जनयति तत्थ से मूलं भवति । इदाणि च शब्दो व्याख्यायते -'' "सट्टा णणि सेवणे य" त्ति जत्थ गिहत्थेहिं पञ्जालिया श्रगणी तत्थ ट्ठियं चेव आायपरपोगेणं संघट्टतो सेवति तत्थ चउलहुगं । सयं पज्जा लिए पुण अगणिक्काए पुढवादीयाण तसकायपज्जंताण संघट्ट. परितावण लहुगुरुग - तिवायणे मूलं, एवं कम्मणिफणं ।।२१६ ॥
चोदगाह -
जति ते जणणे मूलं, हते विणियमुप्पत्ती य तं चेत्र । इंधणपक्खेवंमि वि, तं देव य लक्खणं जुत्तं ॥२१७||
पीठिका
यदीत्यभ्युपगमे ते भवत, उत्तराधरारणिष्प प्रोगेण " जणिए " - उत्पादितेत्यर्थः, मूलं भवति, एवं ते "हते" विघातेत्यर्थः, नियमा अवस्सं अण्णो अग्गी उप्पाइज्जिस्सति, तम्हा हते वि तं चैव मूलं भवतु । किं चान्यत् - "इंधगपक्खेवं मिवि " श्रन्योऽग्नि उत्पाद्यते, अपि पदार्थ संभावने, उस्सकणे अन्योग्निरुत्पाद्यते । तं चैव य लक्खणं ति तदेवाग्न्युत्पत्तिलक्षणं, "च" शब्दो लक्षण प्रविशेषाभिधायी, जुत्तं योग्यं घटमारणेत्यर्थः । तम्हा एतेसु वि मूलं भवतु ॥ २१७॥
पुनरवि चोदक एवात्रोपपत्तिमाह ।
-
वि यहु जुत्तो दंडो, उवघाते ण तु गुग्गहे जुज्जे ।
कंप पावतरी, णिक्किवता सुन्दरी किह खु ॥२१८॥
अपि च ममाभिप्रायात्, हु शब्दो दंडावधारणे, जुत्तो योग्यः, दंडणं दंड:, उवधातेति विनाशेत्यर्थः, न प्रतिषेधे तु शब्दो प्रतिषेवावधारणे स्तोकप्रायश्चित्तप्रदानविशेषणे वा अणुग्गहे ति प्रणुवधाते उबालनेत्यर्थः, जुज्जे युक्तः । शुकंपमणुकंपा दयेत्ति भणियं होइ सा पावतरी कहं भवति ? स्यात्कथं ? बहुप्पच्छितप्पयाणातो, णिक्किवता गिरिणिया, सा सुंदरा पहाणा कहं भवति ? स्यात् कथं ? अप्पपच्छित्तप्पदाणातो; कहं ति प्रश्नः नु वितकें ॥२१८॥
ग्राचार्याह
उज्जालकंपगाणं, उज्जालो वंणिओ हु बहु कंमो । कम्मार इव पत्तो, बहू सयरो ण भंजतो ॥ २१६ ॥
उज्जाल प्रज्वालकः, रको णिव्यावको, णं शब्दो वावालंकारार्थः । एतेसिं दोन्हं पुरिसाणं उज्जालो वणिश्रो "भगवतीए बहुकम्मो, तु शब्दो निश्चितार्थावधारणे । प्रस्यार्थस्य प्रसाधनार्थं प्राचार्यो दृष्टान्तमाह कंमारे त्ति कम्मकरो लोहकारी इव उवंमे, पउता आयुधाणि णिव्वत्तित्ता सो बहुदोसतरो भवति, ण य ताणि प्रयुधाणि जो भंजतेत्यर्थः । तर शब्दो महादोषप्रदर्शने, यथा कृष्णः कृष्णतरः, एवं बहुदोसो बहुदोषतरो भवति एष दृष्टान्तः । तस्योपसंहारः एवं अग्निशस्त्रं पज्जालयन्तो पुरिसो बहुदोषतरो, न निर्वापयतेत्यर्थ: ॥ २१६ ॥ तेउकायस्स दप्पिया पडिसेवणा गता ।
इयाणिं ते क्कायस्स कप्पिया पडिसेवणा भण्णति -
बितिय पदमसति दीहे गिलाण श्रद्धा सावते श्रमे । सुत्तत्थ जाणणं अप्पा बहुयं तु णायव्वं ॥ २२०॥
१ विवाहप० शत० ७ उद्दे० १० ।
७६