Agam 24 Chhed 01 Nishith Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Amarmuni, Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Amar Publications

Page 256

सभाष्य-चूणिके निशीथसूत्रे
[प्रायश्चित्तद्वारम् - दुविहं दुभेदं । च पादपूरणे । होति भवति । तेण्णं चोरियं । कतमं दुभेदं ? उच्यते, लोइय-लोउत्तरं समासेण । व्याख्या पूर्ववत् । तत्थ लोइयं चउन्विहं दब्वे पच्छद्ध ॥३२४॥
एसा चिरंतणगाहा । एयाए चिरंतणगाहाए इमा भद्दबाहुसामिकया चेव वक्खाणगाहा -
महिसादि छेत्तजाते, जहियं वा जच्चिरं विवच्चासं । · मच्छरऽभिमाणधण्णे, दगमाया लोभमो सव्वं ॥३२॥
दव्यप्रदिण्णादाणे महिसादि उदाहरणं । खेत्तप्रदत्तादाणस्स "च्छेत्तजाय" ति “च्छेत्तं" खेतं, "जाय" त्ति विकप्पा । कालप्रदिण्णादासस्स वक्खाणं 'जहियं वा जच्चिरं विवच्चासं' ति, जंमि काले अवहरति, जावतियं वा कालं विवच्चासितं वत्थं भुजति तं कालतेणं । "भावमि य होति कोहादी" अस्य घ्याख्या "मच्छर" पच्छद्धं । मच्छरे ति कोहो, अहिमाणो माणो, तत्थ धण्णोदाहरणं । दगं पानीयं, तं मायाए उदाहरणं । लोभनो सव्वं ति, जमेयं दव्वादि भणियं एयंमि सर्वत्र लोभो भवतीत्यर्थः ॥३२५।। जं तं लोइयं दव्वतेणं तं तिविधं - सच्चित्तं अचित्तं मीसं ।
जतो भण्णति -
दुपय-चउप्पयमादी, सच्चित्ताचित्त होति वत्थादी।
मीसे सचामरादी, वत्थूमादी तु खेत्तम्मि ॥३२६॥
दुपयं माणुस्सं, चउप्पदं महिसाति प्रादि सद्दातो अपदं, तं च अंबाडगादि । एवं जो भवहरति एवं सच्चित्त दव्वतिण्णं भवति । अचित्तं होइ वत्थादी "प्रादि" सद्दातो हिरण्णादी। मीसगदव्वतेण्णं सचामरादि अस्सहरणं "प्रादि" सद्दातो जं वा अण्णं सभंडं दुपदादि अवहरिज्जति तं सव्वं मीसदव्वतेण्णं । च्छेत्तजाए त्ति अस्य व्याख्या - वत्थुमादींनो खेत्तंमि "वत्थु" तिविहं-खातं, उसितं, खात-उसितं। खातं भूमिगिहं, उसियं पासादादि, खामोलियं हेट्ठा भूमिगिहं उरि पासाओ को, “प्रादि" सद्दातो सेउं के वेषति । एवमादियाण खेत्ताण जो अवहारं करेति, खेत्तंमि तेणं भवति ॥३२६।। "जहियं वा जच्चिरं विवच्चास" ति अस्य व्याख्या -
जाइतवत्था दमुए, काले दाहं ण देति पुण्णे वि ।
एसो उ विवच्चासो, जं च परक्कप्पणो कुणति ॥३२७॥
जाइता पाडिहारिया वत्था गहिया, ते य गहणकाले एवं भासिया "अमुगे काले दाह" ति अमुगकालं वसंतं परिभु जिऊण गिम्हे पच्चप्पिणिस्सामि, "ण देति पुणे" वि ति, पुणे वि अवहिं काउंण देति ताणि दस्त्राणीत्यर्थः । एसो उ विवच्चासो य त्ति जो भणियो, तु सद्दो अवधारणे, "विवच्चासो" ति, ण जहा भासितं करेति त्ति वुत्तं भवति । एवं अवहिकालाप्रो जावतियं कालं उरि प्रदत्तं भुजति तं कालोभदत्तादाणं भवति । जं व त्ति वत्थादिवतिरित्तस्स अगिदिदुसरूवस्स गहणं । "पर" प्रात्मव्यतिरिक्तः, न स्वकीयं, परकीयमित्यर्थः । तं पुव्वाभिहिएण कालविवच्चासेण "अप्पणो कुणति" प्रात्मीकरोतीत्यर्थः ।
अहवा "जं च परक्कप्पणो कुणति" ति सामण्णेण दवादिप्राण वक्खाणं "जं च" त्ति दव्वखेत्तकाला संबज्जंति, तेसिं परसंतगाण जं अप्पीकरणं तं तेग्णं भवती ति वुत्तं भवति । काले त्ति गयं ॥३२७।।