________________
સિદ્ધચક્ર-નવપદજી
માટે સાહિત્ય હશે પણ હાલ ઉપલબ્ધ નથી. તેથી. સિદ્ધચક્રનાં યંત્રો એકઠાં કરીને તેના ઐતિહાસિક સુધારા વધારાની નેંધ કરવી જોઈએ. મેં આપને લખ્યું તેમ “વ્યાખ્યાન – ટીકામાં “સિદ્ધચક્ર વિષે લેકે છે તેમાં “નવપદને નિર્દેશ નથી. તેમ જ શાસ્ત્રકાર ભગવંતે “ગશાસ્ત્રમાં કે બૃહજ્યાસમાં જે સમજ આપી છે તેમાં ક્યાંય “નવપદ નથી.
કલેક ૧૮ થી ૨૮ આ તેમ જ આગળના ૧૨ કલેકે માતૃકા – સંસ્મરણના –એક વિભાગ જ છે. વ્યાખ્યાન-ટીકામાં સિદ્ધચક્રને માતૃકાથી આકૃત કરેલ છે અને પં. શ્રીધરધરવિજયનું આ બાબત મેં ધ્યાન ખેંચ્યું, ત્યારે બ્રહપૂજનવિધિની નવી આવૃત્તિ છપાતી હતી, તેમાં વ્યાખ્યાન-ટીકાને લેકે અમારી પાસેથી લઈને આમેજ કર્યા હતા.
નવપદની સમજૂતિ જે આમ્નાય દ્વારા ચાલી આવતી હશે. તેને ગ્રન્થારૂઢ કરી શ્રીરત્નશેખરસૂરિએ જૈન સમાજ ઉપર મહત્તમ ઉપકાર કર્યો છે. આને માટે તાંત્રિક-વિધિ પણ આવા પ્રકારનાં પદો આપે છે જેને કારણ કહે છે.
અ.
તા. – આપના પત્રને ઉત્તર આપે, પરંતુ તેમાં નવ-મંડળ”ની હકીકત વિચારણા ઉપર રાખેલી. હવે એમ જણાય છે કે “સિદ્ધચક્રમાં કારના સાડાત્રણ વલય પછી જે બાહ્ય - વલયો છે તે સઘળા પાછળથી ઉમેરાયા છે. તેના માટે વ્યાખ્યાન – ટીકામાં ઉલ્લેખ નથી અને વિધિ-વિધાન જે પાછળનું છે તે આવા ઉમેરાને અનુકુળ થઈ જાય છે. આ દૃષ્ટિએ
નવ-વલય' જે આપ જાણો છો તે સુસંગત નથી આ દૃષ્ટિએ વિચારી જોશોજી.
અ.
(૮૪).
તા. ૧૫-૬-૭૩ ગશાસ્ત્ર” અષ્ટમ – પ્રકાશના શ્લેક ૧૮ થી ૨૭ માં “ઈ વિષે સુંદર પ્રક્રિયા છે પરંતુ તે સમગ્ર સમજવા માટે આપણે “સિદ્ધચક્ર'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
