________________
અધ્યાત્મ પંથની યાત્રા
૫૪
અને તે ઉદાસીનતા અનુક્રમે તે અન્યભાવથી સર્વથા મુક્તપણું કરે છે. નિજપરભાવ જેણે જાણ્યો છે
જે સાધકને આવું શુદ્ધ સ્વરૂપનું જ્ઞાન પ્રગટે તેને પછી તે સ્વભાવથી વિપરીત સ્વભાવવાળા ભાવોની રુચિ થતી નથી, તેવા ભાવો ચિત્તમાં રાખવા ગમતા નથી અને તેવા ભાવોમાં તન્મયપણું ખરેખર થઈ જતું નથી. જેવી રીતે ખાનદાન કુટુંબની દીકરી પોતાના પિયરમાં આવી હોય અને પિતાના ઘરનું કામકાજ કરતી હોય તો પણ તેના અંતરમાં તે વાત પાકી જ રહે છે કે આ ઘર મારું નથી. મારું ઘર તો મારું સાસરુ જ છે; તેવી રીતે આત્મજ્ઞાનીને જ્યારે અન્ય ભાવોમાં વર્તવાનું બને ત્યારે તેને પણ આવી દશા થાય છે. તેને અન્ય ભાવોની અંતરંગ રુચિ થતી નથી. તે ભાવોને તે ખરેખર રૂડા માનતો નથી અને તેવાં કાર્યો અવશપણે કરવાં પડે તોપણ તે જ્ઞાની કર્તાપણાની બુદ્ધિ ધારણ કરીને તે કાર્યોમાં તન્મય થઈ જતો નથી. આવા પુરુષની દશાનું વર્ણન શાસ્ત્રોમાં નીચે પ્રમાણે કર્યું છે :
(સવૈયા તેવીસા)
જે નિજ પૂરબ કર્મ ઉર્દૂ, સુખ ભુંજત ભોગ ઉદાસ રહેંગે, જે દુ:ખમેં ન વિલાપ કરે નિરએ હિયે તન તાપ સોંગ, હૈ જિનકે દૃઢ આતમજ્ઞાન ક્રિયા કરિ લકો ન રહેંગે; તે સુવિચક્ષણ જ્ઞાયક હૈ તિન્હકો હમ તો કર્તા ન કહેશેં.' (સવૈયા એકત્રીસા)
૧.
૨.
૩.
૪.
૫.
જબહીનેં ચેતન વિભાવ ઉલટિ આપુ, સમૈ પાઈ અપનો સુભાવ ગહિ લીનો હૈ,
શ્રી સમયસારનાટક, નિર્જરાદ્વાર, ૪૫.
સુખ ભોગવતાં થકા.
અદ્વેષ-ભાવથી, શાંતભાવથી.
શારીરિક-દુઃખ, કષ્ટ.
છોડીને.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
