Adhyatmana Panthni Yatra

Author(s): Atmanandji Maharaj
Publisher: Shrimad Rajchandra Sadhna Kendra Koba

Page 80

૧ પ્રકાર
અધ્યાત્મ પંથની યાત્રા
Go તોપણ તે પદ ચોથે ગુણઠાણેથી સંભવિત ગયું નથી; આગળ જતાં સંભવિત ગયું છે; તે સાધક બચી શકે તે હેતુથી શ્રીગુરુ પ્રમાદના તે તે વિશેષોનું તેને સ્મરણ કરાવી દે છે.' (૧) પાંચ ઈન્દ્રિયોને આધીનપણું,
૫ પ્રકાર (સ્પર્શ, રસ, ગંઘ, વર્ણ અને શ્રોત્ર) (૨) ચાર કષાયોનું આધીનપણું
૪ પ્રકાર (ક્રોધ, માન, માયા, લોભને વશ થઈ જવું) (૩) ચાર પ્રકારની વિકથાઓનું આધીનપણું.૪ પ્રકાર
(સ્ત્રીકથા, રાજકથા, ભોજનકથા અને દેશકથા રૂપી
પાપમય વાતોને વશ થઈ જવું) (૪) સ્નેહાધીનપણું (૫) નિદ્રાધીનપણું
૧ પ્રકાર આમ, પ્રમાદના જે પંદર વિશેષો છે તેમાંના અમુક અમુકનો વખતોવખત સામાન્ય જ્ઞાનીને ઉદ્દભવ થતો હોવાને લીધે તેને પણ પ્રમાદભાવ સંભવે છે. આ ઉપરથી એમ નિર્ધાર કરવો કે શાસ્ત્રમાં જ્ઞાનીને પ્રમાદબુદ્ધિ હોતી નથી એવું જે વિધાન છે તે ચોથા ગુણસ્થાને વર્તતા અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિને મુખ્યપણે લાગુ પડતું નથી પરંતુ જ્ઞાનના અને ચારિત્રના વિશેષ અભ્યાસથી આત્મદશાનું સુસ્થિતપણું જેણે સંપાદન કર્યું છે તેવા ઊંચી કક્ષાના મહાજ્ઞાનીને લાગુ પડે છે. તેવા મહાજ્ઞાની પુરુષોનું વર્ણન શાસ્ત્રોમાં અનેક રીતે કર્યું છે. જેમ કે
પંચ વિષયમાં રાગદ્વેષ વિરહિતતા, પંચ પ્રમાદે ન મળે મનનો ક્ષોભ જો, દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર ને કાળ, ભાવ પ્રતિબંધ વણ,
વિચરવું ઉદયાધીન પણ વિતલોભ જો... અપૂર્વ અવસર. શ્રીગોમ્મસાર, જીવકાંડ, ૩૪. ૨. શ્રીમદ્ રાજચન્દ્ર વ. પત્રાંક-૭૩૮.
૧.