________________
અધ્યાત્મ પંથની યાત્રા કોઈ પણ તથારૂપ જોગને પામીને જીવને એક ક્ષણ પણ અંતભેદ જાગૃતિ થાય જુદા એવા બીજા ભાવો જાણવાની વારંવારની ઈચ્છાથી તું નિવર્ત અને એક નિજસ્વરૂપને વિષે દૃષ્ટિ દે, કે જે દૃષ્ટિથી સમસ્ત સૃષ્ટિ યપણે તારે વિષે દેખાશે.'
(હરિગીત) જો હોય પૂર્વ ભણેલ નવ પણ, જીવને જાણ્યો નહીં, તો સર્વ તે અજ્ઞાન ભાખ્યું, સાક્ષી છે આગમ અહીં; એ પૂર્વ સર્વ કહ્યાં વિશેષ, જીવ કરવા નિર્મળો, જિનવર કહે છે જ્ઞાન તેને, સર્વ ભવ્યો સાંભળો.
આત્મજ્ઞાન તથા આત્મસમાધિને સીધો સંબંધ છે એ વાત હવે સમજાવે છે. આત્માનું જ્ઞાન (ઉપયોગ) જેટલા પ્રમાણમાં નિર્મળ થાય તેટલા પ્રમાણમાં સ્થિરતાને પામવું સુલભ બને છે. આત્માની વિચારધારા વિશેષપણે નિર્મળ રહી શકે તે માટે પાપપ્રવૃત્તિથી વિરામ પામવું આવશ્યક છે. આમ, ચિત્તથી એકાગ્રતા અને નિર્મળતા પરસ્પરની અપેક્ષાવાળા હોવાથી અન્યોન્યાશ્રિત છે. નિર્મળ ચિત્તની સ્થિરતાને જ સમાધિ, સમતા અથવા સામ્ય કહેવામાં આવે છે. શાસ્ત્રોમાં સમાધિનું વર્ણન આ પ્રમાણે કર્યું છે–
“આત્મપરિણામની સ્વસ્થતાને શ્રીતીર્થંકર સમાધિ કહે છે.”
“આત્મભાવ યથાર્થ જેને સમજાય છે, નિશ્ચલ રહે છે, તેને એ સમાધિ પ્રાપ્ત હોય છે.જ
(હરિગીત) સૌ ભૂતમાં સમતા મને, કો સાથે વેર મને નહી; આશા ખરેખર છોડીને પ્રાપ્તિ કરું છું સમાધિની."
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર ૧. પત્રાંક-૭૩૧. શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વ. પત્રાંક-૨૭૭ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વ. પત્રાંક-પ૬૮ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર ૧. પત્રાંક-૩૨૪ શ્રી નિયમસાર, ૧૦૪ (હિં.જે.શાહ કૃત પદ્યાનુવાદ).
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
