Aashirwad 1969 04 Varsh 03 Ank 06

Author(s): M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave
Publisher: Aashirwad Prakashan

Page 9

એપ્રિલ ૧૯૬૯]
ઘડતરની પ્રક્રિયા અંતરનાદ કઈ વિરલ પ્રસંગે બહાર આવ્યો છે. એમને હાથ લાગી ગયું હતું એ છે. ૧૯૧૫ માં ચાલું વ્યવહારમાં એમણે બુદ્ધિથી ચાલવાનું જ પસંદ અહીં આવ્યા ત્યારથી એ માણસે જાણે ક્રૉસ ઉપાડયો કર્યું છે. અને એ અંતરનાદ પણ છેવટે તો શુદ્ધ, હતો આપણું પાપ ધોવા. રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે કહેલું એકાગ્ર બુદ્ધિનો જ કોઈ ઉન્મેષ છે, એમ કહેવાનું કે આ માણસની તપસ્યાના વારિ વગર આ દેશના મન થાય છે. એ એક વિશિષ્ટ પ્રકારની ચિત્તશક્તિ પ્રમાદના પોપડા કણ ઉખેડી શકે? ત્યાં દક્ષિણ છે. દલીલોથી એની વાત સમજાવી ન શકે એટલે આફ્રિકામાં તો તેઓ વર્ણ દ્વેષતા ઝંઝાવાત વચ્ચે તેને અંતરનાદ કહે છે.
મુકાયા અને ખરું પૂછે તે એમાં જ તેઓ ઘડાયા. ગાંધીજી યંત્રોના વિરોધી નથી કે વિજ્ઞાનનાચે ઠેઠ તે વખતે પણ એમણે એમ જ કહેલું કે પિતાના વિરોધી નથી. યંત્ર માણસને ન ચલાવે એટલું જ ઉપર હાથ ઉગામનાર પર ભારે કેર્ટમાં કેસ કરવો કહેવાનું છે. તેઓ બૅરિસ્ટર બનવા ઈંગ્લડ ગયા નથી. મનુષ્યમાત્ર માટે કે પ્રેમ! એટલે જ ગુરુદેવ તેની ઘણી છાપ એમના ઘડતર પર પડી છે. વર્ત- ટાગોરે કહેલું કે “મારું કોઈ ગળું દબાવે તો હું નની એક સુરેખ યોગ્યતા એમનામાં તમે જોશો. બૂમ પાડું, જ્યારે આ માણસ એના કલ્યાણ માટે પોતે સમયનો રોજમેળ રાખતા. મારો માલિક, લુણનો - પ્રાર્થના કરતો હશે !” દેનાર, શ્વાસોચ્છવાસને સ્વામી, એને સમયનો હિસાબ - આફ્રિકાના પહેલા અધ્યાયથી જ આ વસ્તુ આપવાના છે.
ગાંધીજીમાં જોવા મળે છે. કેસ કર નથી. પોતે - અનાયાસ પ્રેમભાવની ઝલક વારે ઘડીએ સહન કરવું. સામાને દુશ્મન ગણવો જ નહીં, પ્રેમબળ,
એમનામાં જોવા મળે છે. એ આત્માનું બીજા આત્મા આત્મબળ દ્વારા પરિવર્તન આણવું. આ જ રીતે પ્રત્યેનું અભિસરણ છે. વનને લખે છે, તને તો એમ એમણે પિતાને અને આખા સમાજને ઘડ્યા છે. જ આ પત્ર લખી રહ્યો છું. અને પછી તેમાં નર- આજેયે હજી વણષ એ દુનિયામાં મેટામાં મેટો હરિભાઈની તબિયતના ખબરઅંતર પૂછેલા અને તું એક પ્રશ્ન છે. અમેરિકામાં માર્ટિન લ્યુથર કિંગની એમની સેવા કરજે, એમ લખેલું. છેવટે ઉમેર્યું – લે આહુતિ હજી તાજી છે. જાણે ભગવાને એ પ્રશ્ન તને પણ કામ સોંપ્યું.” ટાંકણે ટાંકણે તેમ શ્વાસે શ્વાસે ઉકેલવાના શ્રીગણેશ ગાંધીજીને હાથે મંડાયેલા છે. વિભૂતિ ઘડાતી જ રહી. જીવનના એક કળાકારનાં જ એમણે પોતાનું વ્યક્તિત્વ ઘડયું એમ કહેવા દર્શન બાપુમાં થાય છે. મનુષ્ય સાથેના સંબંધનું જઈએ છીએ, તોયે જાણે શબ્દો ખોટા પડે છે વ્યાકરણ પિતાની પ્રેમશક્તિથી વિકસાવ્યું છે. એમને એમણે તો પિતાપણું ભૂંસી નાંખ્યું. આત્મવિલોપન માટે તે પરમેશ્વરના ઘરનો રસ્તો પડોશીના બારણા કર્યું. અને તેથી જ સર્વિભાવે આત્માનો આવિષ્કાર પાસે થઈને જ જાય છે.
થયો. એમણે ક્રિએટિવ પ્રિન્સિપલ ઓફ પર્સનાલિટી” - દરિદ્રનારાયણની ઉપાસના એમણે જીવનભર –વ્યક્તિત્વને સર્જનાત્મક સિદ્ધાંતને સંચારમાં મૂક્યો કરી. તેઓ કહેતા કે હું તો સુધારક છું, પણ આ છે. દરેક વ્યક્તિમાં જે શુભ છે, તેને એમણે ચાલના અંગ્રેજ સરકાર અને સુધારે કરવાની તક આપતી આપી છે. આ કેવડું મોટું કામ તેઓ કરી ગયા! નથી, એટલે રાજકારણમાં જાઉં છું. એમનો બધો તે વ્યક્તિત્વના સર્જક છે. એમણે 'તે પણું કા કામોમાં જે ઉજવળતા, અમી ને દીપ્તિ આવી તેનું છે કે “હા, દરેકમાં રહેલો ઉત્તમ અંશ હું બહાર કારણ મનુષ્યોના સંબધોનું વ્યાકરણ શરૂઆતથી જ કાઢી શકું છું.'
જગતનાં પ્રાણીઓને જે પરમાત્માના સ્વરૂપે જોઈ શકતા નથી, તેને બીજે ક્યાંય પરમાત્માનાં દર્શન થઈ શકતાં નથી.