________________
એપ્રિલ ૧૯૯] સ્વને અધિકાર
t૩૫ નામે પ્રજાનાં હજારે નાણું “હેયાં' કરી જનાર બેરી કરી કાળા ભાવે વેચીને ધનાઢય બનેલા આ વૃકે દર !
બધા શેઠ ગણાતા રાઠ લેકે. આ વળી કે શું? પેલા હવાલદાર હરિસિંહજી આમ અનેક અપરાધી વ્યક્તિઓને અગ્નિના ખેડૂતોને અડાવતા, ગાળો દેતા, ધોલધપે કરનાર કુંડમાં તરફડતી અને ચીસ નાખતી જોઈને હું અને બાળકના મેમાંથી દૂધને છેલ્લો છાંટો પડાવનાર! ત્રાસી ગયો.”
અને પેલો કેશુ? અનહદ દારૂ પીનાર અને દારૂ મહાત્માજીની વાત કરવાની રીત તાદશ, સચોટ પીવા માટે પૈસા ખૂટે એટલે સ્ત્રીને મારી કૂટીને તેના અને એટલી અસરકારક હતી કે શ્રોતાઓના મુખ દાગીના ઉઠાવી જનાર દારૂડિયા દોલત !
ઉપર ભય, ત્રાસ અને ગ્લાનિ દેખાતાં હતાં. તેઓ ' અરે! આ તો પેલા સજજનતાનો ડોળ કરનાર જાણે નરકનું દુઃખ અનુભવી રહ્યાં હોય તેમ લાગતું અને વૃદ્ધ પાડોશીની સ્ત્રીને ભગાડી જનાર પંડિત
હતું. ત્યાં અગ્નિમાં કેાઈને બાપ, કેઈની મા તે પરમેશ્વરલાલજી!
કેની બહેન હોય એમ ભાસ થતો. અરે! આ તો મનાય જ કેમ? અરે, હા. * * એ તો ધાર્મિકતા, વિદ્વત્તા, અને દેશાભિમાનને ડોળ
વૃત્તાંત પૂરું થતાં, મહાત્માજીએ કહ્યું: ભાઈઓ કરતી, દેશને માટે દિવ્ય ઝોળી લઈ ફરતી પણ ધણુને
અને બહેનો! તલવારની ધાર ઉપર રહેવું અને સ્વસૂતો વેચી, ઠામઠામ સત્સંગમાં ભટકતી, સન્માર્ગ
ની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરવી તે બે સરખું છે. તમારી ભોલી પેલી લક્ષ્મી !
જાતને–તમારા આત્માને તમે પૂછો કે, તમે સ્વર્ગઅને આ તે પેલે દૂધમાં પાણી મેળવી લક્ષા
પ્રાપ્તિને યોગ્ય આચરણ કરે છે? તમે નરકમાં જવા ધિપતિ બનેલ ઘાંચી લલ્લું!
માટે છતી આંખે, સમજીને કુકર્મ કરો છો ? વાવશો
તેવું લણશો! જ્યાં સુધી મનુષ્યના હૃદયમાં પાપ છે, અહે! આ તો પેલા પાંચાભાઈ! જેઓ
મેલ છે, વિષ છે, ત્યાં સુધી તેના હૃદયમાં પરમાત્મા ગામની ખરી ખોટી વાતો કરતા, નિર્દોષને અપરાધી
વસતો નથી. ભાઈ ઓ અને બહેને! સમદષ્ટિ, દયા, અને અપરાધીને નિર્દોષ ઠરાવતા, જૂઠી સાક્ષીઓ પણ
અહિંસા, સત્ય ધારણ કરે. તમારી ન્યૂનતાઓ સમજે, પૂરતા.
દૂર કરે. તમે સ્વર્ગમાં બિરાજશે જ.” અને પેલા પાંચ પાંચ વર્ષે અને લાભ આવે
- મહાત્માની કથાની આજ અલૌકિક અસર થઈ તે તે પહેલાં, જ્યારેત્યારે, કઈ ધાપ લાગતી હોય
તાજનો ઘેર ગયા પછી, તે દિવસની કથા વિષે તો પળેપળે વિચારનું પરિવર્તન કરનાર “વિમોચન વિચાર કરી રહ્યાં હતાં. તેમના હૃદયમાં પ્રકાશ પત્રના તંત્રી!!!
ઝગમગી રહ્યો હતો. તેમનું દષ્ટિબિંદુ ખુલ્લું થયું, અને અહે! આ બાજુ તો મારકીટના પેલા તેઓએ તે દિવસે હૃદયથી કેટલાક સાચા સંકલ્પ કર્યા. મોટા મોટા વેપારીઓની જ ભરતી દેખાય છે. જોકે मातृवत् परदारेषु परद्रव्येषु लोष्ठवत् । વલખા મારી રહ્યા હોય તે વખતે વસ્તુઓની સંધ- આત્મવત્ સર્વભૂતેષુ ચ પરથતિ સ પરસિ |
કીતિની કે પુણ્યની ઇચ્છા વિના કેવળ અન્યના હિત અને સુખ માટે જે ત્યાગ અને સેવા કરવામાં આવે છે, તેનાથી જે સંતોષ થાય છે તે આત્મસંતેષ છે. તે આત્મસ્વરૂપને પ્રકાશ કરનાર છે.
પ્રત્યેક પ્રાણ પ્રત્યે આત્મભાવ અને હમદર્દી થવી એ જ આત્મસાક્ષાત્કારને આરંભ છે. વ્યાવહારિક જીવનમાં સરળતા, નિર્દોષતા, નિષ્કપટતા એ જ ઈશ્વરપરાયણ જીવન છે.
