Aashirwad 1966 11 Varsh 01 Ank 01

Author(s): M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave
Publisher: Aashirwad Prakashan

Page 9

શિક્ષણમાં
નૈતિક્તા
–પ. પૂ. જગદગુરુ શ્રી શંકરાચાર્યજી (દ્વારિકા)
રાષ્ટ્રને બળવાન બનાવવા માટે અને તેને પ્રગતિને માર્ગે દોરવા માટે ચારિત્ર્યવાન નવી પેઢીનું ઘડતર કરવું જોઈએ, અને તે માટે વર્તમાન શિક્ષણ પધ્ધતિમાં નૈતિકતાનું તંત્ર દાખલ કરવામાં આવે તે જરૂરી છે. આજે વિદ્યાથીઓની ગેરશિસ્ત વિષે ઘણું ફરીયાદ ઉઠતી રહે છે, અને એ અનિષ્ટને દૂર કેમ કરવું તે વિષે ચર્ચાઓ પણ થાય છે. પરંતુ સફળતા નથી મળતી. આજે સર્વત્ર કર્તવ્યપરાયણતા ઓછી થઈ ગઈ છે, અને બાહ્ય આકર્ષણ વધી ગયા છે. આ વાતાવરણ છેક બાળકે સુધી પહોંચી ગયું છે. અગાઉના સમયમાં આપણા દેશમાં ઋષિ કુળ, ગુરુકુળ દ્વારા અધ્યાપન કાર્ય થતું હતું. ગુરુકુલની શિક્ષણ પધ્ધતિમાં અધ્યાપક માત્ર પુસ્તકિયા જ્ઞાન નહોતા આપતા, પણ પોતાનું વધુ કિંમતી એવું અનુભવ જ્ઞાન આપતા હતા. વિદ્યાર્થીઓમાં નિસ્ત અને સંયમ ખીલવવાં હોય તે વાલીઓએ પ્રથમ કર્તવ્યપાલનની ભાવનાને અને સંયમને જીવનમાં ઉતારવા જોઈએ. વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણ આપનાર શિક્ષકવર્ગે પણ પિતાનું આચરણ એ રીતનું જ રાખવું જોઈએ.' તદુપરાંત આપણા શિક્ષણક્રમમાં નીતિ અને સદાચાર શિક્ષણ અંગે નિમાયેલી ભાજી રાજ્યપાલ શ્રી પ્રકાશ સમિતિની ભલામણ કાર્યગત કરવી જોઈએ.
આજકાલ માનવીના અંતઃકરણમાં આધ્યાત્મિક તત્વ ઘટયું છે. એક રીતે કહીએ તો આખી દુનિયા ઉપર અસંતોષનું પ્રચંડ મોજુ ફરી વળ્યું છે. ભારત પણ તેમાં અપવાદરૂપ નથી. આ અસંતોષની
ભાવના નાના-મોટા, ગરીબ-તવંગર, સૌ કોઈને સ્પેશી ગઈ છે. જીવનનું સાચું દર્શન ન કરનારને સંતોષ કેમ મળી શકે? અને સંતોષ વિના શાન્તિ પણ કેમ ભળે ?
આપણા દેશમાં અગાઉ ઘણું અભણ માણસે પણ સંતોષ અને શાન્તિ અનુભવી શકતા. કારણકે ત્યારે પ્રામાણિક અને અન્ય ધાર્મિક કથાઓના પ્રસારને લીધે સામાન્યમાં સામાન્ય માનવી પણ ઉચ્ચ નીતિમત્તાની ભાવના સેવતો. પરંતુ આજે એ ભાવનાની ઓટ આવેલી છે. તેથી જ સર્વત્ર અશાનિત અને અસંતોષનું વાતાવરણ જન્મેલું છે. જીવનમાં રાજકારણ ઉપર સદાચાર અને નીતિને અંકુશ હોય ત્યાં સુધી રાજકારણ વ્યક્તિ કે સમાજ માટે ઉપયોગી નીવડે નહિ. નીતિ વિનાનું રાજકારણ વ્યક્તિને સ્વાર્થ તરફ દોરી જાય. કારણકે નીતિ વિનાનું માનસ બહિર્મુખ જ રહે, અને બહિર્મુખતા એટલે વિષયપરાયણતા અને વિષયપરાયણ વ્યક્તિની સ્વાર્થ તરફ જ દેટ હોય.
માનવીને આધ્યાત્મિકતાનો માર્ગ અર્થાત અન્તમુખવૃત્તિના માર્ગમાં આગળ લઈ જનાર તરો પ્રાર્થને અને ધ્યાન છે. સત્સંગ દ્વારા આ બન્નેને પુષ્ટિ મળે છે. પરંતુ આધ્યાત્મિક્તા કેળવવા માટે જે કોઈ પણ સાધન સ્વીકારે તેમાં નિયમિતતા કેળવવું કદી ભૂલતા નહિ. નિયમિત ધ્યાન, પ્રાર્થના કે ભગવદ્ગીતા જેવા ગ્રંથનું વાંચન જ માનવીને વધુ લાભક્ત બને છે.