________________
કળિયુગમાં ધર્મ
શ્રી ડાંગરે મહારાજ
ધર્માંના ચાર અંગેા મુખ્ય છે (૧) સત્ય (૨) તપ (૩) પવિત્રતા અને (૪) યા. ધર્મ ત્રણ પગ ઉપર ટકી રહ્યો એટલે તે યુગનું નામ પડયું ત્રેતાયુગ. ધ એ પગ ઉપર ટકી રહ્યો તે યુગનું નામ પડયું. દ્વાપર અને એક પગ ઉપર ધ` રહ્યો તે યુગનું નામ પડયું કળિયુગ. સત્ય: અસત્ય ખોલે છે તેનાં પુણ્યના ક્ષય થાય છે. સત્ય દ્વારા નર્ નારાયણ પાસે જઈ શકે છે. હિતભાષી, મીતભાષી હાય તે સત્યવાદી બની શકે છે.
તપ તપ કરા. દુઃખ સહન કરી જે પ્રભુ ભજન કરે તે શ્રેષ્ઠ. લૂલી માંગે તે લૂલીને આપશે। નહીં. થેાડું સહન કરો, ઈન્દ્રિયાનેા ગુલામ ના અનેા. વિધિપૂર્ણાંક ઉપવાસ કરવાથી પાપ મળે છે. ભગવાનના માટે દુઃખ સહન કરવું, કષ્ટ ભાગવવું એ તપ. વાણી અને વનમાં સંયમ અને તપ જોઈ એ.
પવિત્રતા: કપડાને પડેલા ડાધા જશે, પણ કાળજાને પડેલા ડાધા જશે નહીં. જીવાત્મા બધું છેડીને જાય છે પણ મનને સાથે લઈ ને જાય છે. પૂર્વ જન્મનું શરીર રહ્યું નથી, પણ મન રહ્યું છે. મરણ પછી જે સાથે રહેવાનું છે તેની કાળજી રાખો.
દયા: ધ'નું ચોથું અંગ છે યા. શ્રુતિ એમ કહે છે કેવળ પેાતાના માટે રાંધીને જે ખાય છે, તે અન્ન ખાતા નથી, પાપ ખાય છે.
ધર્માંના ચાર ચરણામાં સય સર્વાપરી છે. મહાભારતમાં સત્યદેવ રાજાની કથા આવે છે. લક્ષ્મી ચંચળ છે. અમુક પેઢીએ તેા તે જવાની જ,
એક દિવસ પ્રાતઃકાળે સત્યદેવ ઉઠયા, તે તેણે પેાતાના ઘરમાંથી એક સુંદર સ્ત્રીને ઘરમાંથી બહાર નીકળતા જોઈ. રાજાને આશ્ચય થયું. તેણે પેલી સ્ત્રીને પૂછ્યું કે આપ કાણુ છે ? તે સ્ત્રીએ જવાબ આપ્યા, મારું નામ લક્ષ્મી. હું હવે તારા ધરમાંથી જવા માગું છું. રાજાએ કહ્યું, આપ જઈ શકેા છે.
૧૦
ઘેાડીવાર પછી એક સુંદર પુરુષ ઘરમાંથી બહાર નીકળ્યા. રાજાએ પૂછ્યું, આપ ક્રાણુ છે? તે પુરુષ જવાબ આપ્યો, મારું નામ દાન. લક્ષ્મી અત્રેથી ચાલી ગઈ એટલે તમે દાન કયાંથી કરી શકશે? એટલે લક્ષ્મી સાથે હું જવાનેા. રાજા એ કહ્યું, તમે પણ જઈ શકેા છે.
થાડીવારે ત્રીજો એક પુરુષ ધરની બહાર આવ્યા. રાજાએ પૂછ્યું, તમારું નામ? તે ત્રીજા પુરુષે જવાબ આપ્યા, મારું નામ સદાચાર. તમારે ત્યાંથી લક્ષ્મી અને દાન ગયા તેા હું પણ જાઉ છું. રાજાએ કહ્યું, તમે પણ જઈ શકેા છે.
ત્યાર બાદ એક ચેાથેા પુરુષ બહાર નીકળ્યેા. સત્યદેવે પૂછ્યું, આપ કાણુ છે? તે પુરુષે જવાબ આપ્યા, મારું નામ યશ છે. તમારે ત્યાંથી લક્ષ્મી, દાન અને સદાચાર ચાલ્યા ગયા તેા એ ત્રણે વિના હું અત્રે કેવી રીતે રહી શકું ? સત્યદેવે કહ્યું:– ઠીક આપ કાણુ છે ? તમારું નામ શું ? તે પુરુષે જવાબ આપ્યા, મારું નામ સત્ય છે. તારા ધરમાંથી લક્ષ્મી, દાન, સદાચાર અને યશ ચાલ્યા ગયા, હું પણુ તેની સાથે જઈશ. સત્યદેવે કહ્યું, મેં તમને કાઈ દિવસ છેાડવા નથી તમે મને શામાટે છેડ઼ીને જાવ છે ? અરે, તમારે માટે મે તે સધળાં-લક્ષ્મી, યશ વગેરેના ત્યાગ કર્યાં. તમને હુ' નહીં જવા દઉં. તમે જાવ તે મારું સર્વસ્વ જાય. સત્ય ન ગયું. સત્ય રહી ગયું એટલે યશ, સદાચાર, દાન, લક્ષ્મી પરંત આવ્યા. જ્યાં સત્ય હૈાય ત્યાં આ બધાએ આવવુ" જ પડે. સત્ય વગરના આ બધા નકામા છે. લક્ષ્મી, દાન, સદાચાર અને યશ બહાર ગયેલા. તેઓએ સત્યની રાહ જોઈ. સત્ય ન આવ્યું એટલે તે પરત આવ્યા. સત્ય વગરની કીર્તિ, સદાચાર, દાન, લક્ષ્મી શા કામના ? ` માટે સત્ય એ સર્વસ્વ છે, ઉપર પૈકીના પહેલા ચાર સંપત્તિ, સદાચાર, યશ દાન જાય તેા જવા દેજો. ગભરાશે। નહી' પણ સત્ય ન જવું જોઈ એ. જો સત્ય રહેરશે તેા તેને આવ્યા વગર છૂટકા નથી.
ધના આ ચારે અગા જેના પરિપૂર્ણ હશે તે ધાર્મિક થાય.
વ્રતામાં સત્ય ગયું. દ્વાપરમાં સત્ય અને તપ ગયાં. કળિયુગમાં સત્ય, તપ, અને પવિત્રતા ગયાં. કળિયુગમાં એક જ દાન પ્રધાન છે. *ળિયુગમાં દયાદાન ઉપર, એક પગ ઉપર ધમ ટકયા છે.
