________________
મ હા પુરુષ નું
માનવજીવનને મોં સમય વ્યર્થ વીતી રહ્યો છે. મોતના મોઢાંમાં બેઠેલા પરવશ પ્રાણીને મૃત્યુ ક્યારે કેળિયો બનાવી લેશે તેની કેઈને ખબર નથી.
મૂલ્યાંકન અને કદાચ ખબર હોય તો પણ તેમાંથી છૂટવાનું સામર્થી કોઈની પાસે નથી. જે ધન, માન, કુટુંબ, વિદ્યા, યશ, પ્રભુત્વ વગેરે ઉપર મદાર બાંધીને આજે
– કૃષ્ણશંકર શાસ્ત્રી તમે નાચી કુદી રહ્યા છે, તેમાંથી એકય ત્યારે તમને મદદ નહિ કરી શકે. ઉઘાડી આંખે, દેખતે ડોળે
તેમના બહારના દેખાવ પર જ લટ્ટ બની જાય છે. તેઓ હાથતાળી આપી ચાલ્યા જશે ત્યારે જ તમને
પરિણામે તેઓ પણ જાણે-અજાણે દંભી બનતા
જાય છે, માનસન્માન, પૂજા-પ્રતિષ્ઠા અને યશ-કીર્તિ દુઃખ થશે. તેની કલ્પના પણ અત્યારે નહિ થઈ શકે. તમારી પાસે તે માત્ર પસ્તાવો અને “હાય હાય'ની
કમાવાની મોહજાળમાં તેઓ સપડાઈ જાય છે જ સિલક રહેશે! મમતા બાંધનાર અને મમતાના
અને તેને મેળવવાની મહત્ત્વાકાંક્ષાને લીધે ચમત્કારોની બંધાનાર બંને જણ નિરૂપાય બની જશે. એ વખતે
વાતો ફેલાવે છે. યોગાભ્યાસને અભાવે જ્યારે યૌગિક
વિભૂતિઓને તેઓ પ્રાપ્ત કરવા અસમર્થ બને છે સાચી સમજ આવશે કે “અરેરે! અમે બહુ મોટી
ત્યારે સંતને નામે સાચી જઠી વાતો ફેલાવીને તેમના ભૂલ કરી. પ્રભુની કૃપારૂપે મહામુશીબતે જે માનવ« મળે હતો તેને સરતી કિંમતે વેચી નાખે ! પરંતુ
સેવકવર્ગમાં તેઓ અશ્રધ્ધા પ્રગટાવે છે અને પુણ્યરાંડ્યા પછીનું ડહાપણ કઈ દિવસ કામમાં આવ્યું
૫થેથી તેમને ગબડાવી તેને પાપપંથે વાળે છે. ખરું ? ઘર બળી ગયા પછી આગ હોલવવા માટે યોગવિભૂતિઓ આવા ઢોંગી-ધૂતારાઓના વલખાં મારવા એ શું વ્યાજબી છે?
નસીબમાં ક્યાંથી લખાયેલી હોય? કારણકે, યુગના માટે, જ્યાં સુધી બાજી હાથમાં છે અને કાયા આઠ અંગેમાં પહેલાં બે અંગો યમ અને નિયમ સાજી છે ત્યાં સુધી પ્રભુને રાજી કરી લ્યો, મેંધી છે. અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ માનવતાનું સાચું મૂલ્યાંકન કરી કાયાનું કલ્યાણ
આટલાં યમ છે; અને શૌર્ય, સંતેષ, તપ, સ્વાધ્યાય કરે. પ્રભુ સાથે તમારો સંબંધ જેઢય એમાં જ તમારું
અને ઈશ્વરપ્રણિધાન આટલા નિયમ છે. યોગરૂપી શ્રય સમાયેલું છે. સંતોની શિખામણ હૈયામાં ઉતારી મહાલયને પાયો આ બે વિના કાચે છે અને કાચા તેનું પરિપાલન કરે. તેમણે ચિંધેલા માર્ગે ડગલા પાયાવાળો મહેલ કેટલા દિવસ ટકે ? એટલે જ આજે ભરીને તેમના જેવા જ બનવાની ભાવના રાખો. જે
પોતાની જાતને “યેગી' તરીકે ઓળખાવનાર ઘણા દિલથી પ્રયત્ન કરશે તો જરૂર સફળતા મળશે.
મળે છે, પરંતુ ગસિધ્ધ સત્પષોને અભાવ તમારામાં ઓછી શક્તિ હશે તો સંતશકિત તમારી
જણાય છે. માટે માન-મેટાઈ મેળવવાની વાસનાને વહારે ચડશે અને પ્રભુની કૃપા તો છેવટે છે જ! વશ થઈને સંતની નકલ ના કરશે. તેમનાં તમારું બળતું હૈયું આનંદ અને શાંતિના સાગરની
આચરણનું અનુસરણું કરીને સાચા સંત બનવાનો ટાઢક અનુભવશે.
યત્ન કરો. પણ હા, સંતની બાહ્ય નકલ કરવાથી કંઈ સંતોની લીલા ખરે ખર અદ્ભુત છે. તેમના દહાડે નહિ વળે. આધુનિક કેળવણી પામીને પિતાને મહિમાનાં ગાન કેણ ગાઈ શકે ? જે અનાદિ, એક, કેળવાયેલા માનનાર વર્ગના મોટા ભાગને કાં તો સર્વવ્યાપી, સર્વધાર, સર્વ નિયંતા, સર્વમય છે; જેની સંતની કંઈ કિંમત નથી, અને જેમને સંત હયાતીથી બધાની હયાતી છે, જેના સ્વતઃસિધ્ધ તરફ માનભરી લાગણી છે, તેમને મોટે ભાગ પ્રમાણને લીધે બધાં પ્રમાણ મનાય છે. જેની , સંતોની ઊંચી આધ્યાત્મિક શક્તિથી મહંદશે' ચેતનાને અંગે બધામાં ચેતન છે, અને જેના આનંદથી અપરિથિત હોય છે. તેઓ તે તેમને મળતા બધાં આનંતિ છે, જે આ હયાતી, પ્રમાણુ, ચેતના લૌકિક માનસન્માન પર, તેમની પૂજા–પ્રતિષ્ઠા પર, અને આનંદથી અળગા નથી; પરંતુ જે સ્વયં સત,
